Problemy polskich szkół sobotnich

Na stronie Polskiej Macierzy Szkolnej odnajdziemy spis większości polskich szkół sobotnich, które funkcjonują na Wyspach Brytyjskich. Do takiej ewidencji przymierza się także Zrzeszenie Nauczycielstwa Polskiego za Granicą, ponieważ nauczyciele pracujący w wielu szkołach sobotnich są również członkami Zrzeszenia. Jednak to nie wszystkie polskie placówki, które z łatwością można odnaleźć na mapie polskich szkół sobotnich, ponieważ osoby zakładające polskie szkoły nie mają obowiązku zgłaszania i rejestrowania ich w PMS, ani innych organizacjach działających na rzecz szkolnictwa polonijnego. Polska szkoła sobotnia to działalność często zarejestrowana w Company House, również w ConinYou, której twórcy z czasem mogą ubiegać się o status charity umożliwiający im m.in. otrzymywanie darowizn i dotacji na rzecz rozwoju organizacji służącej przede wszystkim korzyściom na rzecz osób, dla której świadczą usługi, a nie jako działalności biznesowej. Zarówno PMS, jak i ZNPZ stawiają sobie za cel pracę na rzecz polskich szkół, wsparcie dla nauczycieli, uczniów i często całych ich rodzin, które zmierzają się z problemem polskiej edukacji swoich dzieci.

PMS organizuje m.in. konferencje dla uczniów i nauczycieli, pod jej auspicjami mają miejsce egzaminy z języka polskiego, a ZNPZ spotkania z nauczycielami, prelekcje, kiermasze książek i konkursy czytania dla dzieci i młodzieży. Obie organizacje za cel nadrzędny stawiają sobie rozwój i nauczanie języka ojczystego wśród dzieci i młodzieży, krzepienie polskości i nauczanie patriotyzmu, a także niesienie pomocy wielopłaszczyznowej, o szerokim zakresie, bo polskie szkoły sobotnie po 2004 roku, musiały zamienić się w instytucje o szerszej działalności, niż tylko nauczanie języka i tradycji.

Jednak jak się okazuje, to kropla w morzu potrzeb, bo dzisiejsza polska szkoła bardzo różni się od tych, które funkcjonowały na Wyspach jeszcze pięć, sześć lat temu i liczyły po około 100 uczniów. Dzisiejsze polskie szkoły pękają w przysłowiowych szwach od chętnych kształcenia się w nich i tworzą długie listy kandydatów oczekujących na wolne miejsce. Mówi się, że szkół jest za mało i stale rośnie zapotrzebowanie na nie, bo polskich dzieci na Wyspach przybywa.

Nauczyciele polskich szkół sobotnich mówią, że w szkolnych ławach, często w jednej klasie, zasiadają uczniowie, których znajomość i umiejętność posługiwania się językiem polskim, zasób słownictwa i wiedzy są na bardzo zróżnicowanym poziomie. Każdy z nich ma inną, odmienną historię przyswojonej polskości. Wielu uczniów obarczonych jest problemami natury logopedycznej, wadami wymowy i licznymi zaniedbaniami w tym zakresie. Wśród nich znajdują się także jednostki, które potrzebują pomocy psychologicznej związanej z akceptacją, akulturacją itp. Dzieci uczące się w polskich szkołach pochodzą także z małżeństw mieszanych, rodzin niepełnych, przypisane są im różnego rodzaju bariery typu: zespół Aspergera itp. oraz uwikłane są w różnego rodzaju problemy, często patologie wyniesione z domu rodzinnego. To wszystko wpływa na ich rozwój, nauczanie, przystosowanie i socjalizację. Zdaniem wychowawców, bez pomocy specjalistów wiele z tych dzieci nigdy nie będzie w stanie pokonać obciążających ich barier, które w wyniku dalszych zaniedbań i braku możliwości wyeliminowania ich, będą się pogłębiać. Duży procent tych dzieci nie może także liczyć na pomoc rodziców w tej kwestii, ponieważ oni sami nie wiedzą, gdzie i w jaki sposób powinni takiej pomocy szukać dla swojego dziecka. Pomoc logopedyczna i psychologiczna są terapiami odpłatnymi, na które wiele rodzin nie stać. Ponadto wielu rodziców nie będąc specjalistami nie potrafi dostrzec problemu, który przytrafił się ich dziecku.

Polskie szkoły sobotnie, to w zdecydowanej większości szkoły zakładane i utrzymywane przez rodziców. Z ich funduszy opłacane jest przede wszystkim utrzymanie placówek, na co m.in. składa się wynajm budynku, ubezpieczenie, zakup pomocy naukowych i inne niezbędne rzeczy potrzebne do tego, aby przez co najmniej 30 sobót rocznie mógł dzwonić szkolny dzwonek wzywający uczniów na lekcje. Nauczyciele pracujący w szkołach wypełniają swoją rolę na drodze wolontariatu. Gdyby sytuacja po 2004 roku nie zmieniała się i na Wyspy nie przybyłaby taka liczba polskich rodzin, zapewne polskie szkoły sobotnie nie musiałyby zderzać się z problemami będącymi skutkiem migracji na taką skalę. Jednak sytuacja przerosła możliwości i okazuje się, że nie tylko brakuje miejsc w szkołach już istniejących, ale brakuje szkół i pracujących w nich specjalistów dostępnych dla wszystkich potrzebujących dzieci. Ponadto szkołom brakuje funduszy na wsparcie, które w dzisiejszej rzeczywistości szkolnej okazuje się być konieczne, aby przyszłe pokolenie mogło na tyle nauczyć się ojczystego języka, by móc i chcieć posługiwać się nim nie tylko w mowie, ale także w czytaniu i piśmie, kiedy stanie się już dorosłymi ludźmi oraz będzie stało przed wyzwaniem określenia swojej tożsamości.

Tekst i fot.: Małgorzata Bugaj-Martynowska

Więcej w tym temacie (pełna lista artykułów)

• GŻEGŻÓŁKA - XI Polskie Dyktando w Szkocji
• 122 000 uczniów w nie uczęszcza do szkoły z powodu Covid-19
• Jak nadrobić zaległości edukacyjne podczas letnich wakacji?
• Polska szkoła sobotnia - jak założyć?
• Szkoły zostaną dłużej zamknięte?