Wiadomości

Cooltura

10/02/2010 03:31:09

Ostatki po brytyjsku

Choć ludzie są dziś mniej religijni i często nie kultywują tradycji związanych z okresami w roku kościelnym, wciąż z radością biorą udział w obrzędach, które zawierają elementy związane z kuchnią i poczuciem humoru. Niezależnie więc od wyznania i narodowości, zbierają się na trawnikach i chodnikach, by dopingować cigających się z naleśnikami na patelni w centrum Londynu we wtorek poprzedzający Środę Popielcową.

A skąd pomysł na wyścig z naleśnikiem?

Podobno wyścig przeszedł do tradycji dzięki urządzanym przez szkołę w Westminster (Londyn) wyścigom chłopców. Zaczęło się wiele lat temu od grymasu pewnego dziekana, który był tak surowy i wymagający, iż uważał, że nawet na naleśnika w „ostatki” trzeba zapracować. Spożywając posiłek z uczniami ogłosił więc, że ten kto złapie w całości naleśnik rzucony przez niego otrzyma nagrodę pieniężną. Zwyczaj się przyjął i zachował do dziś.

Choć inne źródła podają, że wszystko zaczęło się od zamyślonej gospodyni w miejscowości Olney w roku 1445. Gospodyni była tak zaabsorbowana smażeniem naleśników, że zapomniała o wzywających na nabożeństwo dzwonach, kiedy jednak uświadomiła sobie, ze pewnie jest spóźniona, pobiegła do kościoła, dzierżąc w ręku patelnię z naleśnikiem. Cała wieś nie posiadała się ze śmiechu a rok później psotliwe sąsiadki powtórzyły zabawny incydent i również biegiem przybyły pod kościół z naleśnikami na patelni.

Wyścigi mrożące krew

Biorąc pod uwagę dzisiejszą temperaturę i aurę, tradycja „ostatkowego futbolu” (Shrovetide Football) i zimowych regat na rzece w Derbyshire, czyli u wrót Lake District mrozi krew w żyłach. W mieście Ashbourne od lat kultywuje się ostatkowe lub inaczej zwane karnawałowe tradycje, o których wspominają już średniowieczne annały.
Wzmianki o ostatkowym-karnawałowym futbolu pojawiły się już w roku 1683 w wierszach Charlesa Cottona. Co ciekawe, do dziś gra odbywa się na terenie miasta, właściciele sklepów zabijają na wtorek przed środą popielcową i na tę środę okna, by bite szyby nie przerywały zażartej rywalizacji. Przynależność do przeciwnych drużyn uzależniona jest od adresu zamieszkania gracza – z lewej czy prawej strony rzeki Henmore. Boisko – około 6 mil kwadratowych – rozkłada się na terenie centrum. W rozgrywkach w te dni bierze udział niemal cała społeczność miasteczka. Co roku specjalnie ręcznie szyje się piłki do gry, które są tu raczej rzucane i wyszarpywane niż kopane. Mimo więc nazwy to raczej gra w ręczną niż w nożną piłkę – jak zaznaczają uczestnicy gry.

Jakby tego było mało, ekscentryczni mieszkańcy tej okolicy urządzają sobie w listopadzie coroczną kąpiel w błocie w Davedale Dash oddalonym od Asbourne jakieś 4 mile. Oficjalnie nazywa się to „Short Fall Race” i polega na przekroczeniu rzeki w najbardziej błotnistym miejscu.

Skąd ten karnawał?

Karnawał i jego finał w zapusty, czyli ostatki, wziął się od włoskiego słowa „carnavale”, czyli rozstanie z mięsem, co w języku polskim znalazło swój odpowiednik w słowie „mięsopust” – czyli ostatnie dni karnawału. Słowo karnawał może pochodzić również od łacińskiego słowa określającego w starożytnym Rzymie łódź na kołach – ukwiecony rydwan Dionizosa, pojawiający się na rzymskich ulicach podczas hucznych obchodów powitania wiosny.

W średniowieczu z obchodów karnawałowych słynęła głownie Wenecja, a po upadku jej świetności Rzym. Sława hucznych zabaw w tym czasie rozprzestrzeniła się dość szybko na tereny Hiszpanii, Portugalii i Francji. Dziś karnawał wenecki jest ponownie największy w Europie, choć goni go świętowany, co prawda latem, karnawał w Londynie zwany od miejsca odbywania się – Notting Hill Carnival.

Elżbieta Liszkowska, Cooltura