Wiadomości

Z kalendarza

03/08/2003 05:11:28

Salvador Dali

Salvador Dali jest fenomenem w dziejach sztuk plastycznych dwudziestego wieku. Tylko jemu w tak wielkim stopniu udało się połączyć sukces komercyjny z uznaniem ekspertów, opinię wielkiego, niepoprawnego eksperymentatora ze sławą gwiazdora kultury masowej, szaleństwo artysty z trzeźwością biznesmena.

DZIECIŃSTWO I DOJRZEWANIE

W 1904 roku w katolickim miasteczku Figueras przyszedł na świat Salvador Dali. Zaledwie rok wcześniej jego rodzice stracili swego pierworodnego syna, także o imieniu Salvador. Tak więc, gdy narodził się ich drugi syn "sobowtór brata" jego rodzice dażyli go nadopiekuńczą miłością. Był on traktowany jak kopia pierwszego, przedwcześnie zmarłego dziecka przywróconego spośród zmarłych, aby ukoić rozpacz, a może i wyrzuty sumienia rodziców, którzy odrodzili się wraz z nim. Drugi Salvador nosił ubranka pierwszego, bawił się jego zabawkami, rozpieszczany, uwielbiany jak nieprawdopodobny podarek losu.
Ojciec Dalego, prawnik z zawodu, był znaczącą postacią w Figueras; matka, z którą przez całe życie łączył go bliski i pełen miłości związek, była żarliwą katoliczką. Dali miał także młodszą o 5 lat siostrę Anę Marię.
Doświadczenia dzieciństwa i okresu dojrzewania były główną siłą napędową przez cały okres kariery Dalego. Już jako dziecko przejawiał potrzebę samotności przerywaną wybuchami ekshibicjonizmu i próbami zwrócenia na siebie uwagi, np. chcąc popisać się przed kolegami ryzykował złamanie karku skacząc z bardzo dużej wysokości.
Rozkochany w sobie Narcyz, niepoprawny w swej manii samotności potrafił całymi dniami, a nawet tygodniami ukrywać się w maleńkiej pralni ulokowanej na najwyższym piętrze swego rodzinnego domu. Tam, siedząc w balii pełnej wody, wykonywał pierwsze malunki na cienkich deszczułkach pokrywek pudeł od kapeluszy.
Drugim miejscem, gdzie uwielbiał przebywać było Cadaqués i jago okolice. Znajdowała się tam posiadłość wiejska El Muli de la Tore należąca do Pichotów, przyjaciół rodziny Dalich. Posiadłość ta wydawała się mu miejscem magicznym. To w jednym z tych pomieszczeń zobaczył po raz pierwszy kulę inwalidzką, która w przyszlości stała się częstym motywem jego dzieł oraz jego ulubionym przedmiotem. To właśnie tam stawiał swoje pierwsze malarskie kroki. Cenił on rodzinę Pichotów, która miała ogromy wpływ na jego artystyczną duszę. Wszyscy Pichotowie byli artystami, głównie muzykami, choć był też wśród nich jeden malarz - Ramón Pichot, który zauważył w Salvadorze ogromny talent malarski. Pichotowie dali Dalemu na pracownię wielką, wybieloną wapnem, bardzo słoneczną izbę. Ćwiczył się tam nieustannie, zwłaszcza w problemach związanych ze światłem. Kiedy wyczerpał wszystek papier i wszystkie płótna , wziął na warsztat stare, drewniane, nie używane drzwi, które wydały się jemu idealnym podłożem martwej natury. Namalował na nich wiśnie, używając jedynie trzech kolorów i wyciskając farby wprost z tubek. Kiedy zarzucono mu, że jego wiśnie nie mają szypułek, dokleił do namalowanych owoców prawdziwe ogonki wiśni, których używał jako modelu, a następnie za pomocą szpilki pracowicie wydłubał z drzwi robaki i przeniósł je na wiśnie. Praca wywarła duże wrażenie na Ramónie i właśnie za jego namową zapisano Dalego w wieku 12 lat do miejsconej klasy rysunku. Mając wrodzony talent, młody malarz zdobył tam technikę i umiejętności, które miały pozostać jedną z najbardziej spójnych i charakterystycznych cech jego malarstwa.

Jako nastolatek Dali malował nieustannie. Krajobraz Cadaqués, obecny w jago dojrzałych pracach, był jego stałym tematem, podobnie jak sceny z życia codziennego w Hiszpanii, a także kopie dzieł uznanych mistrzów. W wieku 15 lat Dali wraz ze swoimi kolegami wydał pismo o nazwie "Studium" zawierające przygotowany przez siebie dział poświęcony wielkim mistrzom malarstwa, w którym po raz pierwszy wyraził swój podziw dla Velázqueza, a także napisał tekst dotyczący Goi, El Greco, Dürera, da Vinci i Michała Anioła.
Gdy Dali miał 16 lat zmarła na raka jago matka. Wkrótce po tym ojciec jego ożenił się z siostrą nieboszczki. Zdarzenia te najprawdopodobniej spowodowały, iż stosunki Dalego z ojcem stawały się coraz trudniejsze.

BURZLIWE LATA STUDIÓW

We wrześniu 1921 r. Dali wstąpił do Szkoły Sztuk Pięknych w Madrycie. Świetnie zdał egzamin wstępny. Jego rysunek wg "Bachusa" Sansovina, choć zbyt mały w stosunku do wymaganych wymiarów, był "tak doskonały, że jury go przyjęło". Od tego czasu przez kilka następnych lat Dali mieszkał w słynnej bursie, najprężniejszym kulturalnie domu studenckim w całym kraju.
Początkowo pozostawał wierny swej potrzebie bycia samotnym i nie uczestniczenia w niczym. Zamykał się w swoim pokoju, a jeśli wychodził, to do Prado, by wykonywać kubistyczne wersje arcydzieł przeszłości. Zajął się też kreowaniem swojej opinii ekscentryka. Kiedy polecono mu narysować gotycką rzeźbę Madonny, przedstawił oniemiałemu nauczycielowi rysunek schodów. Nosił dziwaczne ubrania i przechodził się po Madrycie w krótkich spodniach, czarnej, filcowej czapce i pelerynie sięgającej kostek.
Po okresie odosobnienia związał się z awangardową grupą studencką, w skład której wchodzili między innymi: przyszły reżyser Luis Buńuel i andaluzyjski poeta Federico Garcia Lorca. Uznany przez władze akademii za buntownika został w 1923 r. zawieszony na rok w prawach studenta pod zarzutem niesubordynacji.
Po powrocie na uczelnię porzucił styl cyganerii ze swych wcześniejszych lat i przyjął rolę "aroganckiego elegancika", która miała się stać później znana całemu światu. Używał brylantyny, ubierał się starannie i kosztownie, polubił spotkania towarzyskie. W okresie tym jego twórczość artystyczna była bardzo obfita.
W 1925r. w Galerii Dalmau w Barcelonie odbyła się pierwsza indywidualna wystawa Dalego. Łączyła ona klasyczne w stylu prace z kubistycznymi i purystycznymi obrazami. Mimo tej stylistycznej niespójności Dali odniósł sukces u krytyki. Co ważniejsze, wystawę widzieli, a także pochwalili, Miró i Picasso. Gdy następnej wiosny Dali odbył swą pierwszą podróż do Paryża, odwiedził Picassa i był goszczony w jego prywatnej pracowni.
Jeśli wziąć pod uwagę zasięg referencji i kontaktów, nie może dziwić fakt, iż podczas letnich egzaminów końcowych Dali nie starał się zbyt gorliwie. Kiedy polecono mu wybrać temat, wycofał się z jednego egzaminu twierdząc, że nikt z egzaminatorów nie jest na tyle kompetentny, by go oceniać. To, w połączeniu z innymi przypadkami złamania dyscypliny, było przyczyną wydalenia Dalego ze szkoły. Mimo tego jego kariera już się rozpoczęła.