Etyka pracy

Obok płacy, Jan Paweł II wskazuje na inne konieczne świadczenia pracownicze: możliwość dostępu do taniej (bezpłatnej) opieki lekarskiej, prawo do odpoczynku (jednego dnia w tygodniu, oraz dłuższego urlopu), prawo do emerytury, lub renty. Ważne jest też to, by praca nie szkodziła zdrowiu fizycznemu i moralnemu. (LE 19)

Kolejnym ważnym uprawnieniem pracowniczym winno być także prawo do zrzeszania się w związki zawodowe.  Należy jednak pamiętać, że mają one stać na straży uprawnień zawodowych i o nie mają walczyć. Mają walczyć o dobro, nie zaś być skierowanymi przeciwko jakiemuś złu – przeciwko innym. (LE 20)

Ważne jest też, aby żądania danej grupy zawodowej były zawsze adekwatne do aktualnych możliwości ekonomicznych Państwa, więc także, by nigdy nie przemieniły się w rodzaj „egoizmu grupowego, czy klasowego” (LE 20)



Nie może być tak, że kosztem jednych ulega się żądaniom drugich, co również często ma miejsce.

Kluczem do zrozumienia encykliki Laborem Exercens, jak i kluczem do właściwych relacji związanych z pracą jest prawda o godności osoby ludzkiej. Skoro człowiek jest osobą wolną, świadomą, czy też – co podkreślał Wojtyła, i również Jan Paweł II – zdolną do samostanowienia, właściwym odniesieniem do niego (we wszelkich wymiarach życia) jest takie, które pozostaje w zgodzie z imperatywem Kanta, czy – nabudowaną na nim przez Wojtyłę – normą personalistyczną. Normą, zgodnie z którą najwłaściwszym i pełnowartościowym odniesieniem do człowieka jest miłość. Ważne jest, aby norma ta porządkowała wszystkie płaszczyzny życia – także i te, które wiążą się z wykonywaniem pracy. Nie można traktować Drugiego Człowieka jako środka do celu, nie można, w przypadku pracy, redukować go do sfery przedmiotowej. Taki redukcjonizm jest niedopuszczalny, jest wbrew godności człowieka, wbrew etyce i „porządkowi sprawczemu”, wedle którego człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boże.

PRZYPISY:
1 W cytowaniu encykliki używam powszechnie stosowanego odnoszenia do oryginału (tutaj: LE – Laborem Exercens).
2 Por. np. J. Galarowicz, Karol Wojtyła wobec głównych stanowisk etycznych, Logos i Ethos, 2(11), PAT, Kraków 2001, s. 86.
3 K. Wojtyła, Miłość i odpowiedzialność, Znak, Kraków 1962, s. 18.
4 Tamże, s. 19.
5 Zob. Rdz 1, 27-28.
6 Por. Rdz. 3, 17-19
7 Zob. J. Tischner, Refleksje o etyce pracy [w:] Âwiat ludzkiej nadziei, Kraków 1975, s. 72-73.
8 Cyt. za: Rzeczpospolita, 14.11.2003.
9 J. Tischner, Niepodległość pracy, [w:] Etyka solidarności oraz Homo sovieticus, Znak, Kraków 1992, s. 111.

Jakub Chmielowski, Gazeta Niedzielna