UK: Naukowy eksperyment dla polskich dzieci

Justyna Kotowicz (na zdjęciu obok) jest członkiem Laboratorium Psychologii Języka i Dwujęzyczności Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie zajmuje się dwujęzycznością z psychologicznego i pedagogicznego punktu widzenia. Od września w polskich szkołach uzupełniających w Wielkiej Brytanii zamierza przeprowadzić cykl badań z zakresu dwujęzyczności. Do badań ma zostać wyselekcjonowana grupa 30 polsko-angielskich dzieci dwujęzycznych. Każdy z uczestników otrzyma świadectwo uczestnictwa w naukowym eksperymencie. Badania prowadzone są w ramach programu „Mobilność plus” finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na prowadzenie polskich badań w najlepszych ośrodkach naukowych na świecie. Projekt prowadzony przez University College London.

Jak długo zajmuje się Pani dwujęzycznością?

Od około dziesięciu lat. Na Uniwersytecie Jagiellońskim badam dwujęzyczność z perspektywy psychologicznej, a na Uniwersytecie Pedagogicznym z edukacyjnego punktu widzenia. Daje mi to szerszą perspektywę na dwujęzyczność.
Interesuje mnie wpływ dwujęzyczności na myślenie człowieka. Zajmuję się nie tylko dwujęzycznością obejmującą dwa języki foniczne, czyli takie którymi mówimy, ale również dwujęzycznością związaną z językami migowymi. Jest to dość nietypowy rodzaj dwujęzyczności obejmujący np. jeden język migowy (Polski Język Migowy) i język mówiony (język polski).

Na czym polegają badania, które Pani prowadzi? Co to za badania z socjologicznego punktu widzenia?

Planujemy badać związek pomiędzy dwujęzycznością a myśleniem u dzieci. Skupiamy się na kontroli poznawczej: umiejętności, która umożliwia osiągnięcie wybranego celu albo sprostanie nowym, niespodziewanym wyzwaniom. Chcemy sprawdzić, czy wykorzystywanie dwóch języków na co dzień ma znaczenia dla tych specyficznych i ważnych procesów myślowych dzieci.

To wyzwanie dla dzieci i ich rodziców...

Na spotkanie zapraszamy dzieci, które codziennie mówią po polsku i po angielsku. Szukamy dzieci, które urodziły się w Anglii i tu chodzą do szkoły. Ich rodzice (przynajmniej jeden z rodziców) rozmawia z dzieckiem w domu po polsku. Zapraszamy dzieci, które są w wieku 6-11 lat.

Spotkanie polega na zabawie i odbywa się w domu dziecka?

Tak. To tylko jedna wizyta, aby nie obciążać ani dziecka, ani jego rodziny. W pełni dostosowujemy się co do dnia i godziny spotkania. Spotkanie trwa około do półtorej  godziny, z przerwami. Każde dziecko otrzymuje mały prezent jako podziękowanie za wzięcie udziału w badaniu. Podczas spotkania dzieci wykonują zadania językowe i zadania na myślenie. Wszystkie zadania są dostosowana do dzieci i mają charakter atrakcyjnych dla dzieci gier.  

Zatem to niecodzienna atrakcja połączona z projektem naukowym?

Bardzo wiele dzieci, także dzieci o polskim pochodzeniu, jest dwujęzyczna: na co dzień posługuje się dwoma językami. Bardzo ważne wydaje się zatem zrozumienie, czy wykorzystywanie dwóch języków ma znaczenie dla ich myślenia. Jest to niezwykle istotne nie tylko z naukowego punktu widzenia, ale także praktycznego: szczególnie dla nauki w szkole. Dlatego mamy nadzieję, że nasze badania będą istotne w kontekście edukacyjnym dzięki temu że pomogą odkryć mocne strony dwujęzycznych dzieci w wykonywaniu zadań na myślenie.

Rodzice obawiają się badań i nie są pewni wychowywania swoich pociech w dwujęzyczności. Szczególnie obawy mają wówczas, gdy wg nich przeszkodą może być autyzm, dysleksja.

Autyzm, dysleksja, dysgrafia czy różnego rodzaju zaburzenia logopedyczne nie stanowią przeszkody dla dwujęzyczności. Co więcej ryzyko pojawienia się np. dysleksji u dzieci jednojęzycznych jest porównywalne do dzieci dwujęzycznych. Istnieją również wyniki badań Lindy Siegel, według których dwujęzyczne dzieci z dysleksją (dwujęzyczność włosko-angielska) miały lepsze wyniki w czytaniu po angielsku niż jednojęzyczne dzieci z dysleksją.