#PAF100: historia Polskich Sił Powietrznych

Wyspa ostatniej nadzei

Polskie lotnictwo wojskowe należało do najnowocześniejszych w Europie na początku lat 1930. Wbrew obiegowej opinii ustępujące technicznie Luftwaffe polskie lotnictwo wojskowe odnosiło sukcesy i do momentu zerwania linii łączności Brygada Pościgowa (jednostka lotnictwa myśliwskiego Wojska Polskiego) skutecznie broniła stolicy Polski podczas II wojny swiatowej. Atak Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 r. uczynił dalszą walkę niemożliwą i lotnicy zostali ewakuowani do państw ościennych Rumunii i Węgier, po czym udali się do Francji. Szybki upadek tego sojusznika spowodował jednak, że Wielka Brytania, nazwana „Wyspą Ostatniej Nadziei”, stała się domem dla ponad 17 tys. lotników Polskich Sił Powietrznych (w tym 1300 kobiet) na pozostałe lata wojny.

Wstępnie polscy lotnicy mieli odbywać służbę tylko w rezerwie, nosić brytyjskie mundury, latać pod brytyjską flagą i złożyć drugą przysięgę królowi Jerzemu VI. Jednak w lecie 1940 r. została podpisana umowa pomiędzy rządami brytyjskim i polskim, zezwalająca na utworzenie dywizjonów Polskich Sił Powietrznych jako cześć Królewskich Sił Powietrznych, a później jako część Polskich Sił Zbrojnych. Dywizjony myśliwskie 302 i 303 wzięły udział w walce przeciwko Luftwaffe podczas Bitwy o Anglię. Dywizjon 303 stał się najskuteczniejszą jednostką Aliantów w czasie bitwy (126 pewnych zestrzeleń), która odwróciła losy II wojny światowej.

Pomimo nieocenionego wkładu polskich lotników z Dywizjonów 302 i 303, działań bombowców 304 Dywizjonu na Atlantyku przeciw blokadzie ekonomicznej wysp, czy zwalczaniu niemieckich bomb latających V-1 przez pilotów Dywizjonów 306, 315 i 316 nie było dane Polskim Siłom Powietrznym powrócić do kraju. Cofnięcie uznania rządu polskiego w Londynie skutkowało rozformowaniem 15 dywizjonów Polskich Sił Powietrznych. Marzenie o powrocie do wolnej Polski i defiladzie nad Warszawą nigdy nie zostało zrealizowane.

Cyrk Skalskiego

Lotnictwo polskie działało również w rejonie Morza Śródziemnego. Legendarna eskadra myśliwska „Cyrk Skalskiego” w 40 dni zestrzeliła 25 samolotów nieprzyjaciela przy stracie tylko jednego własnego pilota (w niewoli). Z baz w Afryce Północnej oraz we Włoszech latały na pomoc Powstaniu Warszawskiemu oraz ruchowi oporu na Bałkanach polskie załogi 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia. Lotnicy wyprowadzeni z Rosji przez gen. Władysława Andersa utworzyli jednostki działające na rzecz II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Natomiast 663 Dywizjon Samolotów Artylerii miał największy odsetek pilotów uhonorowanych najwyższym polskim odznaczeniem bojowym – krzyżem Virtuti Militari, choć latali oni na nieuzbrojonych samolotach Auster.

W tym samym czasie odbudowywano lotnictwo polskie podległe komunistycznym władzom, którego zaczątkiem na froncie wschodnim była utworzona w lipcu 1943 r. 1 Samodzielna Myśliwska Eskadra Lotnicza. Lotnictwo Ludowego Wojska Polskiego zostało rozwinięte do rozmiarów pułku, któremu nadano nazwę 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa", a następnie stworzono 2 Pułk Nocnych Bombowców „Kraków”. Podczas działań operacyjnych Lotnictwa Ludowego zakończonych operacją berlińską zginęło 94 lotników. W 1946 r., podobnie jak przed wojną, lotnictwo w Polsce składało się z siedmiu pułków lotniczych.