Vivat Polonia 2016, czyli śladami polskiego odkrywcy

Niewielu zna historię Stefana Szolc-Rogozińskiego, największego polskiego odkrywcy Afryki w XIX wieku. Mało znany jest nie tylko w Kaliszu, gdzie urodził się i wychował, ale w całej Polsce i poza jej granicami. Marzeniem podróżnika była polska osada na Czarnym Lądzie, czym chciał podkreślić podmiotowość naszego kraju na arenie międzynarodowej. Marzenie to było nie tyle śmiałe, co niewykonalne z racji realiów XIX-wiecznej geopolityki i trudnej sytuacji, w jakiej znalazła się Polska po Powstaniu Styczniowym. A jednak Rogoziński wpisał się na stałe w historię wielkich odkryć.

Uznany lecz zapomniany

Skąd u niego taka fascynacja Czarnym Kontynentem? Na mapach XIX-wiecznej Afryki, między Nigrem a Kongiem, widniała biała plama, której poznanie i wypełnienie stało się misją jego życia. Rogoziński postanowił zorganizować wyprawę i plan ten zrealizował mając zaledwie 21 lat, przy wsparciu m.in. Benedykta Tyszkiewicza, Konstantego Branickiego i Filipa Sulimierskiego. I tak statek Łucja Małgorzata wyruszył 13 grudnia 1882 r. z Havru i za cel obrał kameruński ląd. Podróżnicy kupili część wyspy Mondoleh w okolicach miasteczka Victoria, na której, w krótkim czasie, powstała ich baza.

Blisko dwuletnia eksploracja zaowocowała długą listą odkryć i badań naukowych, jednak ówczesna sytuacja polityczna sprawiła, że odkrycia polskiego podróżnika miały zostać zapomniane. Po powrocie z Kamerunu Rogoziński wygłaszał odczyty w Polsce i za granicą, został przyjęty do Royal Geographical Society w Londynie, brylował też na warszawskich i paryskich salonach. Niestety, splot niekorzystnych wydarzeń spowodował, że zmarł przedwcześnie w wieku 35 lat.

Śladami wielkich odkryć

Blisko 120 lat po jego śmierci, w 2013 r., odnaleziono miejsce spoczynku Rogozińskiego. Znajduje się ono na cmentarzu komunalnym w Bagneux pod Paryżem. Próżno jednak szukać nagrobka czy chociażby tablicy. Co ciekawe, odkrycie grobu Rogozińskiego zbiegło się z wyprawą „Kamerun 2014”, która wyruszyła w Sylwestra 2013 r. do Kamerunu, Gabonu i Gwinei Równikowej. Jej celem było dotarcie do miejsc odkrytych przez XIX-wiecznych polskich podróżników.

29 stycznia 2016 r. ruszyła kolejna wyprawa – „Expédition Africaine Rogoziński – Vivat Polonia 2016” – będąca kontynuacją misji sprzed dwóch lat. Ekspedycję śladami XIX-wiecznej wyprawy przez Kamerun, Nigerię, Wybrzeże Kości Słoniowej oraz Liberię i tym razem prowadzi Maciej Klósak.