Kiedy mogą zabrać Ci dziecko?

Z Mariolą Reroń (na zdjęciu obok), psychoterapeutą, pracownikiem szkół brytyjskich oraz Early Intervention Team, SAFE (Supportive Action form Families in Ealing), rozmawia Małgorzata Bugaj-Martynowska.

Brytyjskie prawo w kwestii wychowania dzieci bardzo różni się od polskiego. Polacy często o tym nie wiedzą lub ignorują tą kwestię. Np. „wychowawczy klaps” w Polsce bywa na porządku dziennym, a tutaj może stać się przyczyną do utraty potomstwa.

Prawo brytyjskie jest skonstruowane tak, by chronić dzieci i wspierać rodziców, opiekunów, rodziny i by zapewnić im pomoc i szansę na poprawę sytuacji, a organizacją, która się tym zajmuje jest Social Care. Poza Social Care jest dużo innych instytucji ,które wspierają też ten proces. Jeśli okaże się, że rodzice wyrządzają dziecku krzywdę lub istnieje takie ryzyko, to jest to podstawa do interwencji Social Care, a być może nawet do zabrania dziecka z domu rodzinnego, by zapewnić mu bezpieczeństwo i lepsze warunki do rozwoju. Dziecko powinno mieć zapewnione prawo do właściwej opieki dostarczonej przez rodziców/opiekunów, którzy potrafią zadbać o jego potrzeby fizyczne, psychiczne i emocjonalne ,tak by czuło się kochane, bezpieczne i mogło się odpowiednio rozwijać.

Na przykład?

Dziecko ma prawo do edukacji a obowiązkiem rodziców jest upewnienie się, że dziecko uczęszcza do szkoły. Częstym problemem są wyjazdy za granice podczas roku szkolnego, za co rodzice dostają karę pieniężną, mogą być pozwani do sądu, ale i może się zdarzyć tak, że Social Care musi interweniować, aby upewnić się, że niska frekwencja w szkole nie jest wynikiem zaniedbywania dziecka.

Nie jestem zdziwiona, że wielu rodziców nie wie, jak działa tutaj prawo, ale myślę, że warto mieć pewną wiedzę na ten temat, ponieważ nie tylko rodzice mają wiele obowiązków wobec dziecka, ale i dziecko ma wiele praw.  Wychowując się w Polsce nigdy nie słyszeliśmy o tym, że jeśli dziecko nie pójdzie do szkoły, to rodzic musi dostarczyć usprawiedliwienie w postaci notatki od lekarza, czy też, że istnieje coś takiego, jak „gangi postcodowe”,  które mogą spowodować, że wasze dzieci nie mogą przekraczać pewnych dzielnic. Albo że dzieci mogą nabyć narkotyki z samochodu z lodami, że występuje „bullying” lub „cyberbullying”, czyli nękanie poprzez użycie internetu, albo portali społecznych. Wielu rodziców nie stosuje tzw. parental control, ale też być może nie wie, jak łatwo można odnaleźć treści pornograficzne w internecie, a jeśli dziecko ma styczność z materiałem pornograficznym, to jest to również podstawa do interwencji Social Care.

Co wtedy, gdy taka decyzja zapadnie?

Jeśli Social Care podejmie decyzje usunięcia dziecka z domu rodzinnego, rodzice mają wiele okazji by dokładnie poznać powody, wyjaśnić wszelkie wątpliwości, a w wielu przypadkach mają zaoferowane wsparcie. Social Care oferuje wszelką możliwą pomoc. Kieruje do innych organizacji, które mogą zaoferować specjalistyczne wsparcie po to, by uniknąć decyzji usunięcia dziecka z domu rodzinnego. W momencie, gdy dziecko jest zabrane z domu rodzinnego, rodzice są uświadomieni, na  jakiej podstawie decyzja ta została podjęta. Jeżeli uważają ją  bezpodstawną lub krzywdzącą, to z pewnością mają prawo się odwołać.

Czy dziecko może wrócić do biologicznych rodziców?

Szanse na odzyskanie potomstwa czy też utrzymywanie kontaktu z dzieckiem zależą przede wszystkim od tego, dlaczego taka decyzja została podjęta. Rodzice mają postawione pewne wymagania, a ich zaangażowanie i postępy są monitorowane. Oni sami są na bieżąco informowani. Niestety bardzo często zdarza się tak, że rodzice nie są w stanie odpowiednio współpracować z powodów zbyt dużego zaangażowania w swoje własne trudności, z czego wynikają różne komplikacje np. rodzice mają zgodę na kontakt ze swoim dzieckiem, ale nie przychodzą na ustalone spotkania. W takiej sytuacji Social Care może odwołać kontakt z dzieckiem, ponieważ pracownicy biorą pod uwagę to, jak bardzo niekorzystnie takie rozczarowania wpływają na psychikę dziecka.

Jeśli dziecko zostaje usunięte z domu rodzinnego to z pewnością jest to zrobione po to, by je chronić i zapewnić mu lepsze warunki. Nie ma wątpliwości, że zabranie z domu rodzinnego wpływa bardzo niekorzystnie na dziecko, ale bardzo często jest to jedyny sposób, by zapewnić mu bezpieczeństwo i lepsze warunki. Wiem, że jeśli rodzice znajdą się w takiej sytuacji, to założenie Social Care jest takie, by dokładnie zapoznać się z sytuacją rodzinny, często dopytując dokładnie o historię dziecka i rodzica, o ich wcześniejsze doświadczenia, zbierając informację środowiskowe od innych instytucji zaangażowanych w życie danej rodziny. Robi się to po to by ocenić sytuację, opracować plan pomocy i wsparcia dla dziecka i rodziców. Podczas tego procesu rodzice są dokładnie informowani i dostają różnorodne zalecenia w związku z tym, co mogą, czy powinni zrobić, by pomóc sobie i dziecku. Wszelka pomoc jest za darmo i w zależności od zaangażowania i postępów, sytuacja jest oceniana na bieżąco. Jeśli jakikolwiek rodzic znajdzie się w takiej sytuacji, to nie powinien opuszczać spotkań, tylko współpracować, dopytywać - jeśli czegoś nie rozumie, a jeśli ma problemy językowe, to prosić, by w spotkaniach uczestniczył tłumacz.

Czy rodziną zastępcza może być rodzina, która jest w Polsce?

Tak. Social Care dokłada wszelkich starań, by skontaktować się z rodziną dziecka w Wielkiej Brytanii, ale często i w Polsce. Musi sprawdzić, czy rodzina ta okaże się być odpowiednia i zgodzi się pełnić obowiązki rodziny zastępczej. Wiem, że w Polsce działają specjalnie przeszkoleni pracownicy socjalni, których zadaniem jest umożliwienie dziecku powrotu do Polski. Social Care  stara się, by dziecko trafiło do rodziny zastępczej, która jest jak najbardziej odpowiednia do pochodzenia i potrzeb dziecka. Często rodzina zastępcza dostaje wiele wsparcia, żeby zrozumieć potrzeby dziecka i jego zachowanie. Np. jeżeli babcia dostaje przyznaną opiekę nad dzieckiem, które było bardzo zaniedbywane i było świadkiem przemocy między rodzicami, dostaje ona również wsparcie pracownika, który pomoże jej zastanowić się nad metodami wychowawczymi, żeby odpowiednio wspierać i wychowywać swojego wnuczka. Jeśli dziecko doświadczyło molestowania seksualnego, to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że zostanie umieszczone w rodzinie zastępczej, która jest odpowiednio przeszkolona do tego, aby wspierać dzieci po takich przejściach.