Wierzyli w wolną Polskę
Z domu przy Brondesbury Park, gdzie mieszkał gen. Anders, przenosimy się na cmentarz Gunnersbury. Spoczywa tam wielu Polaków, wśród nich emigracyjny prezydent Kazimierz Sabbat, który zmarł 19 lipca 1989 roku – zaledwie kilka godzin po wyborze gen. Wojciecha Jaruzelskiego na pierwszego prezydenta nowej Polski.
Wrażenie robi stojący tu Pomnik Katyński. Odsłonięty w 1976 roku, był pierwszym monumentem upamiętniającym wymordowanie 22 tysięcy oficerów i przedstawicieli polskiej inteligencji. Do zbrodni doszło 36 lat wcześniej, Sowieci przez długi czas oskarżali o nią Niemców.
Inne historyczne miejsce – kościół św. Andrzeja Boboli w dzielnicy Hammersmith. Sceny na witrażach znaczą drogę polskich żołnierzy na różnych frontach II wojny światowej, a w specjalnej gablotce umieszczono relikty wydobyte z grobów katyńskich. Guziki, orzełki, odznaki… I postać księdza prałata Bronisława Gostomskiego, który zginął lecąc na uroczystości rocznicowe do Katynia. 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem śmierć poniosło 96 osób, w tym prezydenci – Lech Kaczyński i Ryszard Kaczorowski.
Polacy spoczywają też na Highgate Cemetary. Tam, na Wzgórzu Orła Białego, pochowano uczestników Powstania Listopadowego. Zarówno oni, podobnie jak ich następcy, emigrowali wierząc, że jeszcze Polska nie zginęła…
Ze szkocką oszczędnością
Royal Albert Hall. Jedna z najsłynniejszych sal koncertowych świata. Wielkie nazwiska, epokowe wydarzenia. To tu, w 1953 roku, odbył się pamiętny koncert poświęcony pamięci Fryderyka Chopina. Wystąpili pianista Witold Małcużyński oraz kompozytor i dyrygent Andrzej Panufnik, a sala wypełniła się do ostatniego miejsca. Tamto wydarzenie wspominane jest do dziś.
Zdarzenia, ludzie, miejsca. Historia przeplata się z teraźniejszością, sukcesy z porażkami. – Grupa potencjalnych odbiorców filmu jest bardzo szeroka. Z myślą o widzach angielskojęzycznych zdecydowaliśmy się zrealizować go właśnie po angielsku, głównie dlatego, że podobnie jak cała działalność Polskiego Ośrodka Naukowego, film ma poszerzyć wiedzę na temat historii Polski wśród Brytyjczyków. Ale, jednocześnie, nie mniej ważny jest dla nas widz polski – mówi Katarzyna Jabrocka.
Film można obejrzeć na stronie internetowej pon.uj.edu.pl, jest też dostępny na płytach CD. Producenci zapewniają, że są otwarci na propozycje innych form dystrybucji. Ale to nie koniec, w planach jest nakręcenie kolejnych odcinków na temat codziennego życia Polonii oraz emigracyjnych władz.
Powstanie filmu, podobnie jak cała działalność Polskiego Ośrodka Naukowego, było możliwe dzięki polskiemu Ministerstwu Spraw Zagranicznych, a konkretnie programowi współpracy z Polonią.
– Przygotowanie profesjonalnej produkcji nie jest tanią sprawą, staraliśmy się jednak postępować z pewną dozą brytyjskiej, a ściślej rzecz ujmując szkockiej oszczędności – podsumowuje Maciej Piwowarczuk.
Tekst i fot.: Piotr Gulbicki
