Zdolność posługiwania się dwoma językami oraz regularne wykorzystywanie tej zdolności w wielu dziedzinach życia, nie jest w obecnych czasach zjawiskiem bardzo nietypowym. Podróżujemy, decydujemy się na życie w innym kraju, szukamy pracy za granicą. "Ucz się języków, bo to podstawa" - słyszymy (a może i powtarzamy) często - to sprawa oczywista, z tym nikt nie dyskutuje.
Mniej oczywiste może się natomiast wydawać, że bycie dwujęzycznym wpływa nie tylko na pozytywne odbiór naszego CV w oczach przyszłego pracodawcy - dzięki psycholingwistyce i naukom pokrewnym wiemy, że dwujęzyczność wpływa przede wszystkim na nasz umysł! Podobnie jak nasze ciało, umysł też można poddawać treningowi. Specyficznym dla niego treningiem, mającym konsekwencje przede wszystkim dla funkcjonowania intelektualnego, okazuje się być dwujęzyczność. Kiedy w codziennym życiu używamy naprzemiennie dwóch języków, nasz umysł musi się sprawnie między nimi przełączać.
Dwujęzyczny mózg na bieżni
Oznacza to, że często jest zmuszony dosłownie wyhamowywać jeden język, aby bardziej uaktywnić drugi na potrzeby danej chwili. Co za tym idzie - nasz umysł musi utrzymywać uwagę w stałej gotowości. Taki trening wpływa bardzo korzystnie na elastyczność umysłu osób dwujęzycznych.
Dzięki temu - jak wynika z wielu badań - osoby dwujęzyczne są w stanie łatwiej, niż jednojęzyczne, przełączać się między różnymi zadaniami lub regułami, wykonywać wiele rzeczy naraz i radzić sobie z wieloznacznością. Do tego sprawniej ignorują nieistotne dla nich w danym momencie informacje, znajdujące się w otoczeniu. Niektóre badania sugerują też, że osoby dwujęzyczne bywają bardziej twórcze.
Dzięki polepszeniu funkcji kontrolnych umysłu, dwujęzyczność zdaje się opóźniać procesy starzenia - badania wykazały, że u starszych osób dwujęzycznych statystycznie o cztery lata później ujawniają się objawy choroby Alzheimera oraz demencji starczej. Dwujęzyczność może nawet - do pewnego stopnia - przyspieszać rozwój poznawczy dzieci.
"Czy dostanę jeszcze jednego stickera?"
Brzmi znajomo? Dla rodziców dzieci dwujęzycznych, których pociechy często zwracają się do nich, używając mieszanki dwóch języków w jednym zdaniu - na pewno. To częste zjawisko wśród dzieci dwujęzycznych, którym, jak uspokajają naukowcy, nie należy się przejmować. Rozwój dzieci dwujęzycznych na pewno przebiega w nieco inny sposób, niż rozwój dzieci jednojęzycznych. Dwujęzyczne maluchy mają często mniejszy zasób słownictwa w każdym ze znanych języków, niż ich jednojęzyczni rówieśnicy.
Nie należy jednak zapominać o tym, że w sumie znają one prawie dwa razy tyle słów, co typowo rozwijające się dzieci jednojęzyczne! Zarówno dwujęzycznym dzieciom jak i osobom dorosłym częściej też będzie się zdarzało "mieć coś na końcu języka" - z powodu minimalnie trudniejszego niż u jednojęzycznych dostępu do znanych słów. Są to jednak małe straty, które zdecydowanie warto ponieść w obliczu wielu zysków, jakie przynosi dwujęzyczność na każdym etapie życia. Jednym z nich jest wspomniana już wyżej giętkości umysłu, która objawia się między innymi świadomością, że jedno słowo może mieć dwa znaczenia i żadne z tych znaczeń nie jest mu przypisane "na stałe.
Korzyść dla dziecka z posługiwania się dwoma językami to, między innymi wcześniejsza gotowość do podjęcia nauki czytania, łatwiejsze przyswajanie każdego kolejnego języka czy też większa świadomość zasad gramatycznych. Badania z udziałem dzieci dwu- i jednojęzycznych wskazywały też na to, że dzieciom posługującym się więcej niż jednym językiem łatwiej przychodzi wyobrażenie sobie tego, co myśli inna osoba oraz że jej stan wiedzy innej osoby może być w danej sytuacji różny od ich własnego. Można, więc zaryzykować stwierdzenie, że dwujęzyczność stymuluje umiejętność wczuwania się w sytuację drugiej osoby.
Obok szans - zagrożenia
Mimo wszystkich wymienionych korzyści z dwujęzyczności w codziennym życiu dzieci dwujęzyczne mogą napotykać też problemy. Biegłość w obu językach wymaga ciągłego treningu i bogatego środowiska językowego, wymaga też czasu. Zdarza się, że dzieci dwujęzyczne są mylnie diagnozowane, jako zagrożone specyficznym zaburzeniem językowym (SLI), ale też zdarza się, że ich problemy językowe są ignorowane i kładzione na karb dwujęzyczności.
Bądź pierwszą osobą, komentującą ten artykuł.
Osoby dwujęzyczne potrafią wykonywać wiele rzeczy naraz, skupiać się na najważniejszych sprawach i są bardziej twórcze. Dodatkowo dzięki polepszeniu funkcji kontrolnych umysłu, dwujęzyczność zdaje się opóźniać procesy starzenia.
