W skórze Jamesa Bonda

Szpiegostwo – jako forma działalności wywiadowczej – odgrywało tu znaczącą rolę już za panowania królowej Elżbiety I (1558–1603). Brytyjczycy szpiegowali i byli szpiegowani przez niemal każde państwo na mapie. Nic więc dziwnego, że postać agenta w tajnej służbie Jej Królewskiej Mości stała się światową ikoną popkultury.

Od przeszło 40 lat jednym z jego najbardziej znanych wcieleń jest James Bond. To fikcyjny bohater książek – a później także serii filmów – stworzony przez pisarza Iana Fleminga, który posłużył się osobistymi doświadczeniami z pracy w wywiadzie wojskowym. Ponoć to nim chciałby być każdy mężczyzna i z nim chciałaby mieć romans każda kobieta. Profesor James Chapman – bondowski historyk oraz szef katedry filmu i sztuk wizualnych na Uniwersytecie w Leicester – obliczył, że z postacią Agenta 007 zetknął się już co czwarty mieszkaniec globu.

Mr. Bond to agent brytyjskiego wywiadu MI6 z licencją na zabijanie. Jest przystojny, inteligentny i wszechstronnie wykształcony. Ma do tego nienaganne maniery. Nosi eleganckie garnitury i drogie zegarki, jeździ szybkimi samochodami i nieodłącznie towarzyszą mu piękne kobiety. Bond jest bowiem także ucieleśnieniem współczesnego playboya, który dzięki zamożności, nienagannej aparycji i ogólnemu obyciu cieszy się u nich wielkim powodzeniem.

Co ciekawe, według wielu źródeł pierwowzorem głównej kobiecej postaci w pierwszej powieści z serii przygód Agenta 007 – „Casino Royale” – była Polka, Krystyna Skarbek, która podczas II wojny światowej pracowała dla agencji brytyjskiego wywiadu SOE (Special Operations Executive). Została okrzyknięta najskuteczniejszą aliancką agentką z czasów II wojny światowej i nagrodzono ją Orderem Imperium Brytyjskiego, Medalem Jerzego oraz francuskim Krzyżem Wojennym. Ale choć jej życie było nie mniej burzliwe niż samego Jamesa Bonda, stała się jedną z zapomnianych polskich legend. Czas to zmienić!

Ulubiony szpieg Churchilla

Skarbek urodziła się w 1908 r. w Warszawie w arystokratycznej rodzinie żydowskiej i w wieku 17 lat została Miss Polski. Jednak to jej późniejsze osiągnięcia zainspirowały Iana Fleminga do stworzenia postaci Vesper Lynd. Przebywała ze swoim mężem w Etiopii, gdy w 1939 r. Polska została najechana przez Niemcy. Nie mogąc wrócić do domu, wyruszyła do Londynu, gdzie przekonała brytyjski wywiad, by zatrudnił ją pod przybranym nazwiskiem Christine Granville. Dzięki temu mogła wykonywać zadania dywersyjne w okupowanej Europie, uczestnicząc w misjach specjalnych SOE.

I tak już w grudniu 1939 r. przeniosła się do Budapesztu (w tym czasie Węgry stały po stronie Niemiec), gdzie drukowała propagandowe ulotki, i z pomocą polskiej narciarskiej drużyny olimpijskiej przedostała się przez Karpaty do kraju. Tej przeprawy dokonała zresztą kilkakrotnie, zyskując taką reputację, że naziści wydrukowali plakaty, oferując nagrodę za jej wydanie. Wtedy też Granville zauważyła mobilizację niemieckich wojsk na granicy polsko-rosyjskiej pomimo podpisania traktatu o nieagresji. Oznaczało to, że brytyjski premier Winston Churchill, który nazywał Skarbek-Granville swoim „ulubionym szpiegiem”, wiedział o zbliżającej się inwazji jeszcze przed Józefem Stalinem.

W 1941 r. Polka została aresztowana przez węgierską policję i była przesłuchiwana przez Gestapo. Podczas interrogacji gryzła się w język z całej siły, aby upozorować atak krwawego kaszlu i przekonać straż, że ma gruźlicę. Tymczasowo uwolniona, uciekła do Jugosławii w bagażniku samochodu brytyjskiego ambasadora. W 1944 r. została zrzucona do Francji, gdzie organizowała ruch oporu jako Pauline Armand i uwolniła swojego dowódcę, belgijskiego agenta Francoisa Cammaertsa z rąk Gestapo na kilka godzin przed jego planowaną egzekucją.

Skarbek sławę przyniosła jej odwaga i zdolności improwizacyjne, które umiejętnie wykorzystywała w krytycznych momentach – to dzięki nim wyszła obronną ręką z wielu niebezpiecznych sytuacji. Kolejny przykład: podczas jednej z prób przedostania się przez włoską granicę została zatrzymana przez niemiecką straż. Nakazano jej podnieść ręce do góry. Zrobiła to, ukazując pod pachami granaty z wyciągniętymi zawleczkami. Kiedy zagroziła, że je upuści, strażnicy uciekli.

Oprócz zimnej krwi Skarbek-Granville charakteryzowała też wielka uroda. Otaczała ją sława uwodzicielki, bo każdego mężczyznę potrafiła owinąć sobie wokół palca. Była dwukrotnie zamężna i słynęła z burzliwych romansów. Ale pomimo swojego uroku osobistego, a także zasług dla brytyjskiego wywiadu miała trudności ze zdobyciem środków na utrzymanie. Pracowała jako pokojówka w hotelu, telefonistka, sprzedawczyni w londyńskim domu towarowym Harrods, wreszcie jako stewardessa na statkach pasażerskich na linii Anglia – Afryka Południowa. Wtedy to właśnie poznała zdemobilizowanego z Navy Intelligece Division (NID) autora książek o Agencie 007, z którym miała trwający blisko rok romans.
Niestety, wzbudzane przez Polkę męskie namiętności ostatecznie kosztowały ją życie. W 1952 roku została zamordowana przez obsesyjnie zazdrosnego byłego współpracownika i kochanka George’a Muldowneya.