Krew, pot i łzy, czyli brytyjska rzeźnia

Kilka miesięcy temu w Wielkiej Brytanii głośno było o polskich emigrantach wyzyskiwanych w brytyjskim przemyślnie mięsnym. Drastyczny raport Komisji Równości i Praw Człowieka (EHRC) zamieściły na swoich czołówkach największe media w kraju. Kiedy znikły kamery, a dziennikarze przestali wydzwaniać do menadżerów zakładów i pracowników PR żądając wyjaśnień, wszystko wróciło do normy. Bo praca w rzeźni nawet bez wyzysku to krew, pot i łzy.

Jarek wstaje o 4.05. Te dodatkowe pięć minut snu jest dla niego niezwykle istotne. Pozwala poczuć się jako tako wyspanym. Oczy się tak nie kleją, a przynajmniej tak mu się wydaje. Potem szybka kawa, szczotkowanie zębów, przemycie twarzy i radio żeby się jeszcze bardziej rozbudzić. O 4.30 Jarek musi być w umówionym miejscu, bo zakład, w którym pracuje oddalony jest kilka mil od miasta a on nie ma własnego transportu. Jarek pracę zaczyna o szóstej, ale kierowca, który podwozi jego i jeszcze kilku kolegów jedzie wcześniej ze względu na „poranne overtime’y” A nie jest łatwo je dostać, gdyż są znacznie lepiej płatne niż te po godzinach pracy. Menadżerowie dodatkową możliwość zarobku rezerwują dla zasłużonych. Jarkowi, który zalicza się do starej gwardii też proponowali, ale twierdzi, że nie chciał. Pracuje w rzeźni odkąd przyjechał do Wielkiej Brytanii pięć lat temu. Niejedno przeżył, niejedno widział, niejedno słyszał. Chętnie opowie.

Bydło

Raport Komisji Równości i Praw Człowieka (Equality and Human Rights Commission) ukazał się w marcu tego roku i wywołał szok wśród brytyjskiej opinii publicznej. „Wydawałoby się, że badania dotyczyć mogą krajów rozwijających się. Tymczasem dokument koncentruje się na sytuacji pracowników w Wielkiej Brytani” pisał Guardian. „Szokująca przemoc i nadużycia w przemyśle mięsnym w stosunku do imigrantów” krzyczał nieprzychylny zazwyczaj obcokrajowcom Daily Mail. Wszystkie media informowały o zachowaniach brygadzistów i menadżerów zmuszających ciężarne kobiety do podnoszenia ciężkich przedmiotów, albo pracy po dziewięćdziesiąt godzin w tygodniu. W raporcie wymieniono także zakazy wychodzenia do toalety, werbalne ataki, a nawet rzucanie mrożonymi hamburgerami w pracowników – Rzucanie mięsem w takich miejscach jest normą – śmieje się Jarek – dosłownie i w przenośni. To męski, twardy i brutalny świat. Nie dla mięczaków, ani ludzi w garniturkach. Mamy przecież do czynienia z bydłem – uśmiecha się ponownie zadowolony z kolejnego dwuznacznego dowcipu. To słynny, typowy humor rzeźnika – tłumaczy i mruga porozumiewawczo. A do pracy w takim miejscu oprócz wytrzymałych mięśni, nerwów trzymanych na wodzy i jakiejś tam znieczulicy potrzeba także dużo autoironii i umiejętności rozładowania napięcia. Krew leje się strumieniami, bydło kwiczy, rozpruwane żołądki uwalniają nieprzyjemne aromaty, tempo pracy wykańcza. Trzeba mieć grubą skórę i ciężki dowcip żeby to wszystko wytrzymać.

– Zresztą w tym całym zamieszaniu tak naprawdę chodziło o kasę – Jarek oznajmia z pewnością i przekonaniem doświadczonego znawcy – agencyjni się skarżą, bo zarabiają gorzej niż ci na kontrakcie. Gdyby stawki były równe nikt by nie płakał, tylko zasuwał. Pracownicy agencji są zaś na samym końcu łańcucha pokarmowego. Ci zatrudnieni na etatach patrzą na nich z wyższością, czasem nawet z pogardą. Przypomina to trochę wojskową falę. Swoje trzeba przecierpieć, żeby potem móc się wywyższać przy następnym świeżym rzucie na taśmę. Bo chociaż praca w rzeźni do łatwych nie należy, a ostatnio ma dodatkowo złą prasę, chętnych nie brakuje. Rzeźniko-mobile – dowcipkuje Jarek. Ci, którzy poduczą się trochę angielskiego, albo mają dość ciężkiej fizycznej pracy łapią inne lepsze, bądź lżejsze fuchy. Wciąż jednak przybywają nowi. Interes się kręci. Dlatego mimo kryzysu i ciężkich czasów dla wszelkiej maści agencji pracy, te działające na rynku spożywczym wciąż trzymają się na powierzchni.

Złodzieje z agencji

Kiedy kilka lat temu Wielka Brytania otwierała swój rynek pracy dla imigrantów z Europy Środkowej i Wschodniej cierpiała na deficyt relatywnie taniej siły roboczej. Z pomocą przyszły agencje pracy, które masowo dostarczały chętnych, gotowych do wyrzeczeń i pracy za niskie stawki. Wielkie koncerny i firmy wolały podpisywać umowy z agencjami pracy niż szukać pracobiorców na własną rękę, co pozwalało oszczędzać trochę na kosztach, a w razie problemów szybko umywać ręce, gdyż pracownicy agencyjni dzięki staraniom brytyjskiego rządu w Unii Europejskiej wciąż mają mniejsze prawa pracownicze niż ci zatrudnieni na kontrakcie. To co jako tako działało w skali makro psuło się w skali mikro. Pojawiły się agencje pracy, które robiły czarny PR całej reszcie. – Na agencje pracy wypada narzekać – informuje Jarek – bo płacą grosze, oszukują, za wszystko pobierają opłaty, ale z drugiej strony załatwiają przerzut na Wyspy i papierkową robotę. Dla ludzi bez znajomości języka i realiów w obcym kraju to były kwestie najbardziej istotne. Problemy zaczynały się po przyjeździe. Stawki były minimalne, zakwaterowanie co prawda zapewnione, ale nędzne, papierki wypełnione, ale trzeba było za nie zapłacić. Do tego dochodziło jeszcze przerzucanie z zakładu do zakładu, poczucie braku stabilizacji i opłaty pobierane za transport. – Z moich wczesnych payslipów, po odliczeniu tych  wszystkich kosztów niewiele zostawało – wspomina Jarek – Jestem przekonany, że teraz jest podobnie. Swoje trzeba jednak odcierpieć. Na kontrakt można przejść w zależności od tego jaką umowę ma agencja pracy z zakładem – od pół roku, do roku. W przemyśle mięsnym pracownicy agencyjni wciąż stanowią 33 proc. zatrudnionych, a 70 proc. z nich to emigranci – głównie z Polski. – Są wystraszeni, grzeczni, cichutcy i godzą się na wszystko – oznajmia Jarek. W rzeźniach traktuje się ich obcesowo i bez sentymentu.