Wiadomości

Tu i Teraz

04/05/2009 19:44:20

Londyn nie stworzy "raportu mniejszości"

Brytyjczycy nie będą budowali bazy danych z próbkami DNA osób, które były zatrzymane przez policję, ale nie udowodniono im popełnienia przestępstwa. To wynik wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który uznał, że informacje genetyczne mogą służyć do inwigilowania jedynie potencjalnie groźnych osób. Tak mógłby ziścić się scenariusz znany z futurologicznego "Raportu mniejszości".

Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że informacje genetyczne mogą posłużyć do kreślenia portretów potencjalnych przestępców i inwigilowania osób zaliczonych do tej grupy. To oznaczałoby, że scenariusz znany do tej pory jedynie z opowiadań Philipa K. Dicka i nakręconego na ich podstawie filmu "Raport mniejszości" jest jak najbardziej realny. Właśnie w filmie Stevena Spielberga przewidywane zachowania przestępcze były podstawą do wymierzenia sprawiedliwości.

"Trzeba zachować proporcje pomiędzy potrzebą ochrony społeczeństwa a dbaniem o jego prawa. Porównując ryzyko i ewentualne zyski, zdecydowaliśmy się pozbyć wszystkich próbek" - zapowiedziała w sobotę szefowa brytyjskiego MSW Jacqui Smith. Sprecyzowała, że zniszczone zostaną dane dotyczące ponad 800 tysięcy ludzi - zatrzymanych przez policję, ale nigdy nieskazanych wyrokiem sądu.

Dla obrońców praw człowiek na Wyspach to jednak i tak za mało. "Policyjna baza jest zdecydowanie za duża. Żądamy, by zniszczeniu uległy również próbki osób skazanych za niewielkie przestępstwa" - uważa Simon Davis z organizacji Privacy International. Działacze krytykują również to, że decyzja Home Office musiała zostać wymuszona przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Futurolodzy przekonują, że obawa przed wykorzystaniem materiału genetycznego do ustalania kręgów potencjalnych przestępców jest jak najbardziej realna.

"Rządy coraz chętniej aspirują do określania profilu ludzi na podstawie danych genetycznych" - mówi w rozmowie z Dziennikiem Gavin Smith, twórca pierwszego na świecie kierunku studiów poświęconego inwigilacji. "Jeśli takie badania będą się rozwijały, głos obywateli przestanie mieć jakiekolwiek znaczenie. Zamiast z opinii realnych ludzi rządy będą korzystać z gotowych prognoz o nich przygotowanych na podstawie zebranych wcześniej informacji, w tym genetycznych" - dodaje londyński wykładowca.

Obecnie dzięki badaniom ludzkiego genotypu można przewidzieć m.in. ryzyko wystąpienia zmian nowotworowych czy alkoholizmu. Naukowcom udało się już znaleźć odpowiedzialne za te choroby geny. Znalezienie genu odpowiadającego za skłonność do popełniania zabójstw wydaje się kwestią czasu.

"Genetyczna informacja pewnego dnia będzie wykorzystana do połączenia indywidualnych cech osób z każdą sferą jego życia" - uważa amerykański genetyk Kent Hutchison. Inni naukowcy przekonują, że badania prędzej czy później przybliżą ludzi do poznania przyczyn ludzkiej agresji i odkrycia genów popychających ludzi do popełniania przestępstw. Taka dziedzina badań doczekała się już zresztą własnej nazwy. Określa się ją mianem genetyki behawioralnej.

Brytyjskie władzą, mimo wyroku i decyzji o likwidacji bazy danych DNA, próbują jednak marginalizować problem. Zwolennicy inwigilacji mówią wręcz o korzyściach płynących z informacji genetycznej. Według Home Office w ciągu ostatniej dekady (kwiecień 1998 - wrzesień 2008) próbki DNA pomogły rozpracować na Wyspach 390 tysięcy przestępstw, w tym wiele głośnych i bulwersujących opinię publiczną spraw.

Jedną z nich była sprawa polskiego studenta, Jakuba Tomczaka, który w 2006 r. zgwałcił i pobił 48-letnią Brytyjkę. Sąd skazał go na podwójne dożywocie, a kluczowym dowodem były próbki DNA.

Adrian Kondaszewski, dziennik.pl