Wiadomości

Praca i pieniądze

31/10/2008 11:30:18

Kiedy ZUS obliczy na nowo emeryturę

Osoby, które występując o emeryturę, nie mogły udowodnić wysokości swoich zarobków za lata, w których były zatrudnione i ubezpieczone, będą miały prawo do podwyższenia emerytury. Wnioski o przeliczenie świadczeń będą mogły składać od 1 stycznia 2009 r.

PRZYKŁAD

EMERYTURA Z ZEROWYMI ZAROBKAMI Z 2 LAT DLA OSOBY Z DŁUGIM STAŻEM A PO PRZELICZENIU W 2009 ROKU

Uprawniony do emerytury od kwietnia 2008 r. udowodnił 27 lat składkowych oraz 6 lat nieskładkowych. ZUS obliczył mu emeryturę z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, tj. 1981-2000. Za lata 1993 i 1994 nie mógł potwierdzić wysokości zarobków. Wysokość udokumentowanych wynagrodzeń za pozostałe lata wymieniono w tabeli na stronie E2 Podstawa wymiaru emerytury obliczonej z 20 lat dla osoby, której ZUS przyjął zerowe wynagrodzenia za lata 1993-1994, wyniosła - 1988,22 zł = 2275,37 zł x 87,38 proc. (patrz obliczenia na stronie E2). Emeryturę ZUS obliczył w następujący sposób:

• 24 proc. x 2 275,37 zł = 546,09 zł (część socjalna świadczenia),

• 27 x 1,3 proc. x 1988,22 zł = 697,87 zł (część należna za okresy składkowe),

• 6 x 0,7 proc. x 1988,22 zł = 83,51 zł (część należna za okresy nieskładkowe).

Emerytura wyniosła więc 1327,47 zł (546,09 zł + 697,87 zł + 83,51 zł). Jeśli uprawniony do emerytury wystąpi w 2009 roku o jej przeliczenie i uwzględnienie za lata 1993 i 1994 najniższego wynagrodzenia, podstawa wymiaru emerytury obliczonej z 20 lat wyniesie 2079,69 zł (2275,37 zł x 91,40 proc.). ZUS obliczy świadczenie w następujący sposób:

• 24 proc. x 2 275,37 zł = 546,09 zł (część socjalna świadczenia),

• 27 x 1,3 proc. x 2079,69 zł = 729,97 zł (część należna za okresy składkowe),

• 6 x 0,7 proc. x 2079,69 zł = 87,35 zł (część należna za okresy nieskładkowe).

Emerytura obliczona z uwzględnieniem najniższych wynagrodzeń w latach 1993-1994 wyniosłaby więc 1363,41 zł (546,09 zł + 729,97 zł + 87,35 zł) i wzrosłaby w stosunku do świadczenia obliczonego z zerowymi zarobkami za te lata o 35,94 zł (1363,41 zł - 1327,47 zł).
Istotna liczba lat z przychodem zerowym

Gdy ZUS przyjął niewielką liczbę lat, np. rok czy dwa, z przychodem zerowym, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury wzrost przeliczonego świadczenia nie będzie duży. Istotne jest również to, czy podstawa wymiaru świadczenia była obliczona z dziecięciu kolejnych lat kalendarzowych czy też z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Zastąpienie zerowych zarobków najniższymi wynagrodzeniami będzie bardziej odczuwalne finansowo dla osób, którym podstawę wymiaru emerytury ustalono z dziesięciu kolejnych lat kalendarzowych.

Może zdarzyć się, że obliczając podstawę wymiaru emerytury z dziesięciu kolejnych lub 20 dowolnie wybranych lat kalendarzowych, ZUS uwzględnił przychody zerowe za dłuższy okres niż rok lub dwa lata. W takiej sytuacji kwota emerytury po przeliczeniu (zgodnie z nowymi przepisami, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2009 r.) będzie znacznie wyższa od kwoty świadczenia obliczonego poprzednio.
Udowodnienie bardzo długiego stażu emerytalnego

Liczba udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych decyduje nie tylko o nabyciu prawa do emerytury, ale ma również bardzo istotny wpływ na jej wysokość. Jak bowiem wynika z podanego wcześniej wzoru, ustalając tę wysokość, ZUS oblicza część należną za okresy składkowe oraz część należną za okresy nieskładkowe.

Należy przypomnieć, że okresy składkowe to takie, w których dana osoba pracowała i opłacane były za nią składki na ZUS, a także niektóre okresy, za które składka nie została opłacona, gdyż nie było takiego obowiązku (są to m.in. okresy pozostawania w stosunku pracy, prowadzenia działalności gospodarczej). Natomiast okresy nieskładkowe to generalnie okresy braku aktywności zawodowej, za które nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne, w tym m.in. okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy czy też zasiłku chorobowego. Okresy nieskładkowe podlegają uwzględnieniu (również przy ustalaniu wysokości emerytury) w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Warto zapamiętać, że przy obliczaniu wysokości emerytury uwzględniane są jedynie pełne miesiące okresów składkowych i nieskładkowych, a pojedyncze dni podlegają wyłączeniu.

Zasada jest następująca: im więcej okresów składkowych i nieskładkowych udowodni zainteresowany, tym wyższa jest część emerytury należna za okresy składkowe i nieskładkowe obliczana z uwzględnieniem podstawy wymiaru świadczenia. Innymi słowy, im więcej jest tych okresów, tym podstawa wymiaru obliczona na podstawie zarobków uzyskanych w poszczególnych latach ma większe znaczenie dla kwoty emerytury.

W związku z przedstawioną zależnością osoby, którym ZUS przyjął przy ustaleniu podstawy wymiaru świadczenia określoną liczbę lat z zerowymi zarobkami i które udowodniły bardzo długi staż ubezpieczeniowy, zyskają na nowelizacji ustawy emerytalnej, pozwalającej uwzględnić najniższe (minimalne) wynagrodzenia zamiast zerowych, znacznie więcej niż osoby, które miały o kilka czy tym bardziej kilkanaście lat krótszy staż składkowy i nieskładkowy. Oczywiście na zmianie przepisów najwięcej zyskają te osoby, które oprócz długiego stażu ubezpieczeniowego miały obliczoną podstawę wymiaru świadczenia z uwzględnieniem dużej liczby lat z zarobkami zerowymi, a nieco mniej te osoby, którym ZUS przyjął poprzednio zarobki zerowe za rok lub dwa.

PRZYKŁAD

ZEROWE ZAROBKI Z 5 LAT DLA OSOBY Z DŁUGIM STAŻEM PRACY A WYSOKOŚĆ EMERYTURY PO PRZELICZENIU W 2009 ROKU

Mężczyzna nabył prawo do emerytury w kwietniu 2008 r. Udowodnił 27 lat składkowych oraz 6 lat nieskładkowych. ZUS ustalił podstawę wymiaru emerytury z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu - z lat 1981-2000. Z uwagi, że zainteresowany nie zdołał udowodnić zarobków w latach 1993-1997, ZUS przyjął za te lata przychody zerowe. W pozostałych latach osiągnął wynagrodzenia w wysokości określonej w tabeli wyżej. Posiada dokumenty poświadczające ich wysokość.

Podstawa wymiaru emerytury ustalonej z 20 lat dla osoby, której ZUS przyjął zerowe wynagrodzenia za lata 1993-1997, wyniosła 1659,65 zł (patrz obliczenia wyżej). ZUS obliczył świadczenie w następujący sposób:

• 24 proc. x 2 275,37 zł = 546,09 zł (część socjalna świadczenia),

• 27 x 1,3 proc. x 1659,65 zł = 582,54 zł (część należna za okresy składkowe),

• 6 x 0,7 proc. x 1659,65 zł = 69,71 zł (część należna za okresy nieskładkowe).

Emerytura wyniosła 1198,34 zł (546,09 zł + 582,54 zł + 69,71 zł). Po przeliczeniu na wniosek emeryta złożony w 2009 roku i przyjęciu przez ZUS najniższego wynagrodzenia za lata 1993-1997 podstawa wyniesie 1889,01 zł (patrz obliczenia wyżej). ZUS obliczy emeryturę w następujący sposób:

• 24 proc. x 2275,37 zł = 546,09 zł (część socjalna świadczenia),

• 27 x 1,3 proc. x 1889,01 zł = 663,04 (część należna za okresy składkowe),

• 6 x 0,7 proc. x 1889,01 zł = 79,34 zł (część należna za okresy nieskładkowe).

Emerytura obliczona z uwzględnieniem najniższych wynagrodzeń w latach 1993-1997 wyniesie 1288,47 zł (546,09 zł + 663,04 zł + 79,34 zł) i wzrośnie w stosunku do świadczenia obliczonego z uwzględnieniem zerowych zarobków za te lata o 90,13 zł (1288,47 zł - 1198,34 zł).

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

• Ustawa z 4 września 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 192, poz. 1180).

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (t.j. Dz.U. z 1989 r. nr 11, poz. 63 z późn. zm.).

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz. 49 z późn. zm.).

Autor: Marek Opolski