Gdzie się podziało Jezioro Aralskie?

Porównanie dwóch satelitarnych fotografii (z 1985 i 2003 r.) uświadamia, jaka wielka katastrofa ekologiczna dotknęła Jezioro Aralskie na skutek niezrównoważonej gospodarki wodnej.

W ciągu osiemnastu lat, jakie dzielą obie fotografie, poziom wody w Jeziorze Aralskim obniżył się tak, że powstały praktycznie 2 jeziora oddzielone ogromną słoną pustynią.

Najnowsze zdjęcie wykonane zostało w lipcu br. r. z pokładu europejskiego satelity Envisat (European Space Agency), który jest najsilniejszym na świecie satelitą służącym do obserwacji środowiska naturalnego Ziemi. Starsza fotografia pochodzi z roku 1985 i zrobiona została przez załogę amerykańskiego promu kosmicznego.

Znikające jezioro

Jezioro Aralskie to ogromny, bezodpływowy zbiornik wypełniony słoną wodą jak morze, położony w Kazachstanie i Uzbekistanie. Obecnie cały region dotknięty jest katastrofą ekologiczną.

Powierzchnia Jeziora Aralskiego wynosi ok. 36,5 tys. km2. Jeszcze 40 lat temu było to blisko 70 tys. km2 (niegdyś było to 4. pod względem wielkości jezioro świata). Wg ostatnich obliczeń pojemność zbiornika zmniejszyła się z ponad 1 tys. km3 do ok. 400 km3.

Do Jeziora Aralskiego dopływają, a raczej dopływały, dwie wielkie rzeki Syr-daria i Amu-daria. Wody w jeziorze zaczęło ubywać w latach 60., w wyniku fatalnej gospodarki wodnej w dawnym ZSRR. Wodą z rzek rozpoczęto intensywne nawadnianie pól, głównie bawełny.

Już w latach 60. powierzchnia zmniejszyła się o 40%, a poziom wody obniżył się o 13 m. Podwoiło się stężenie soli, wyginęły ryby, poważnie zmienił się klimat. Dziś dawne wioski rybackie oddalone są nieraz o ponad 100 km od brzegu.

Sytuację pogarsza fakt, że systemy irygacyjne są dziś przestarzałe i zaniedbane i często przepuszczają wodę, która się marnuje.

Państwa środkowej Azji (Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kirgistan i Tadżykistan) założyły 10 lat temu Fundusz Ratowania Jeziora Aralskiego, którego celem jest skoordynowanie gospodarki wodnej w tym rejonie. Nie ma jednak zgody co do praktycznych kroków zmierzających do ochrony zasobów wodnych