Przysięgli się nie tłumaczą

Proces nazywany przez lokalną prasę Redlands Close Trial (od nazwy uliczki, w której znaleziono nieprzytomną Jane H.) zakończył się wyrokiem podwójnego dożywocia z możliwością ubiegania się o zwolnienie po 9 latach -w praktyce po ośmiu, ponieważ Jakub Tomczak odsiedział już rok w aresztach. W brytyjskim prawie, w którym nie ma kary śmierci, dożywocie jest karą najsurowszą, ale jednocześnie symboliczną, bo zwolnienie od niego może nastąpić po kilku latach.

Kara
Jakub Tomczak został skazany na podwójne dożywocie: jedno za gwałt, drugie za celowe spowodowanie poważnych obrażeń ciała. Karę będzie odbywał w Polsce, bo sąd w Poznaniu postawił taki warunek wydając go Brytyjczykom pod Europejskim Nakazem Aresztowania. Tu pojawia się jednak problem. - Nie wiadomo, jak polski sąd zakwalifikuje tę karę. O wcześniejsze zwolnienie od kary dożywocia w polskim prawie można się ubiegać najwcześniej po upływie 25 lat pobytu w więzieniu. Z kolei maksymalny wymiar kary za gwałt ze szczególnym okrucieństwem wynosi 15 lat - wyjaśnia mecenas Mariusz Paplaczyk, polski obrońca Jakuba Tomczaka. Wiadomo też, że kara wymierzona przez polski sąd nie może być wyższa niż orzeczona przez brytyjski, ale i nie znacząco niższa, bo Polska nie powinna podważać kompetencji brytyjskiego wymiaru sprawiedliwości. Wybitny polski karnista, profesor Piotr Kruszyński, na antenie radia Tok FM wyjaśniał ogromne różnice pomiędzy brytyjskim prawem a prawem kontynentalnym (systemy prawne krajów Europy kontynentalnej są do siebie dość podobne). „W brytyjskim prawie nie ma kodeksów ani z góry ustalonego wymiaru kary. Jest ono precedensowe i wszystko leży w rękach sędziego, który nie jest w żaden sposób ograniczony przez przepisy - mówił.

Sędziowie przysięgli
Z polskiego punktu widzenia dziwi nie tylko swoboda jaką cieszy się sędzia, ale i instytucja ławy przysięgłych. „Gdybym był niewinny, nigdy nie chciałbym być sądzony przez sąd przysięgłych. Gdybym był winny, żądałbym natychmiast sądu przysięgłych” - posumował ten organ profesor Kruszyński. Jak wyjaśnił, sądy przysięgłych są uważane za najbardziej niezawisłe, ale jednocześnie za nieprzewidywalne. W procesie Jakuba Tomczaka jedenastu z dwunastu sędziów przysięgłych uznało go winnym, tylko jedna osoba nie była przekonana o jego winie. Jednak motywacja i wnioskowanie ławy przysięgłych, która po 3,5- godzinnej naradzie wydała wyrok, są objęte ścisłą tajemnicą. Przysięgli nie muszę się nikomu tłumaczyć, dlaczego podjęli taką a nie inną decyzję. - Na ławie przysięgłych zasiadało siedmiu mężczyzn i pięć kobiet. Jeden z panów miał aparat słuchowy, dwóch było w podeszłym wieku, trzech „po czterdziestce”, jeden młody. Wśród pań aż cztery były w wieku ofiary oraz jedna dużo młodsza. Niektórzy, zwłaszcza młoda kobieta, ewidentnie się nudzili, inni notowali - relacjonuje mecenas Paplaczyk. - By zostać sędzią przysięgłym w Wielkiej Brytanii trzeba mieć ukończone 18 lat, mieszkać w okolicach sądu i nie być karanym. W Polsce, by zostać ławnikiem (którego rola jest nieporównywalnie mniejsza z rolą sędziego przysięgłego - przyp. red.) przechodzi się weryfikację i osoby, które nie są do tej roli predysponowane, są odsiewane - dodaje mecenas. - Instytucja ławy przysięgłych być może sprawdza się w dużych miastach, ale nie w małych miasteczkach, gdzie wszyscy czekają na ukaranie „winnego”, a prasa skazuje go zanim jeszcze zrobią to przysięgli - podsumowuje swoje odczucia po zakończonym procesie mecenas Paplaczyk.