Drugie życie teczek

 

zwaliło z cokołów autorytety, doprowadziło również do wielu niesprawiedliwych oskarżeń. Pieczę nad tą zamkniętą w szarych teczkach schedą po bezpiece przejął Instytut Pamięci Narodowej. Jego prezes, prof. Janusz Kurtyka, przyjechał do Londynu na zaproszenie „Tygodnia Polskiego” oraz Koła Byłych Żołnierzy AK.

Rola IPN w umacnianiu niepodległego państwa Polskiego – to temat prelekcji, jaką prof. Janusz Kurtyka wygłosił w POSK-u. Podkreślając, że działalność Instytutu spotyka się dziś z silną krytyką stwierdził, że pracownicy IPN-u, jako historycy, uprawiają wolną naukę, a uprawianie historii najnowszej w Polsce jest niczym innym jak umacnianiem polskiej demokracji.

Ta teza jest bliska wielu politykom rządzącej koalicji, jednak ewidentna gra teczkami, która przez długi już czas w sposób znaczący wpływała na atmosferę społeczną i polityczną w kraju, pozwala wątpić, czy wszyscy historycy rzeczywiście służyli jedynie wolnej nauce. Ilu z nich było natomiast dyspozycyjnymi wykonawcami politycznych zleceń na znalezienie na kogoś kompromitujących materiałów?

Prof. Kurtyka jednak zdecydowanie odrzuca ten zarzut. Podobnie jak nie zgadza się, że teczki PRL-owskich służb z założenia są materiałem niewiarygodnym. „Te dokumenty są wiarygodne, chociaż są w nich również kłamstwa” – prezes IPN tłumaczył w POSKu. Jego zdaniem gwarantem wiarygodności tego źródła informacji jest wzajemne weryfikowanie się różnych dokumentów. Jak stwierdził, bezpieka w PRL była instytucją bardzo zbiurokratyzowaną, podlegającą szeregowi procedur. Dziś służbowe notatki dotyczące tej samej sprawy ale sporządzane przez wiele różnych funkcjonariuszy razem dają miarodajną informację.

Prezes IPN-u zaznaczył jednak, że rzeczywistość nigdy nie jest czarna, albo biała. Bywało, że ktoś decydował się na agenturalną współpracę, a potem się z niej wycofywał, co zresztą było bardzo trudne i zazwyczaj wiązało się z poniesieniem dotkliwych konsekwencji. Agent, któremu rzeczywiście udało się wycofać z działania dla służb, natychmiast stawał się dla bezpieki kolejnym celem do rozpracowania.