Samozatrudnieni to nie przedsiębiorcy?

W myśl obowiązującej od 1 stycznia nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych samozatrudnienie nie jest już formą działalności gospodarczej. Wprowadzona nowelizacja jest kolejną ingerencją Państwa w ustaloną praktykę gospodarczą. Ingerencją skierowaną przeciw przedsiębiorcom, pracodawcom, a zwłaszcza przeciw młodym absolwentom - poszukującym pierwszego zajęcia.

Oto nowy przepis Art. 5b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT):

"ust. 1 Za pozarolniczą działalność gospodarczą NIE uznaje się czynności, jeśli łącznie spełnione są następujące warunki:

- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności

- są one wykonywane pod kierownictwem, oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego te czynności

- wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

ust. 2 Jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka nie mająca osobowości prawnej, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określane na podstawie art. 8 ust. 1, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art.10 ust. 1. pkt. 3." (pozarolnicza działalność gospodarcza).

Wielość definicji

Wyłączenie z definicji działalności gospodarczej samozatrudnienia wprowadza kolejne rozbieżności w określaniu przez przepisy prawa tego samego procesu gospodarczego. Działalność gospodarcza bowiem jest zdefiniowana w ustawach: o swobodzie działalności gospodarczej, ordynacji podatkowej. Własne regulacje zawiera w tej materii ustawa o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT).

Oto jak się przedstawiają owe definicje:

Art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:

"Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły."

Art. 3 pkt. 9 Ordynacji podatkowej stwierdza, że przez działalność gospodarczą rozumie się każdą działalność "zarobkową w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do przedsiębiorców."

Natomiast za działalność gospodarczą zgodnie art. 15 ust. 2 ustawy o VAT uznaje się: "wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych."

Poza wyłączeniem z zakresu działalności gospodarczej samozatrudnienia, na mocy cytowanego na wstępie art.5b, w ustawie o PIT przeredagowano także samą definicję działalności gospodarczej zamieszczoną w art. 5a ust 6.

Od 01.01.2007 roku ilekroć w ustawie o PIT jest mowa o: "działalności gospodarczej lub pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową: wytwórczą, budowlaną, handlowa, usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegającej na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych - prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust 1 pkt 1,2 i 4 - 9."

Co z tego wynika?

Bardzo trudno jest tak sprecyzować niektóre zjawiska, aby zapis ustawowy nie rodził kontrowersji. I tak właśnie jest z art. 5b ustawy o PIT. Nowowprowadzony przepis jest nieostry i z pewnością będzie prowadził do licznych sporów z Urzędami Skarbowymi.

Największe wątpliwości budzi warunek, zgodnie z którym z działalnością gospodarczą nie mamy do czynienia w sytuacji, w której wykonujący czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego. Sama ocena, czy w danych okolicznościach podatnik samozatrudniony ponosił ryzyko gospodarcze czy też nie, wymagać będzie w każdym przypadku wnikliwej analizy.

A czy samym ryzykiem gospodarczym nie jest fakt, że zlecający samozatrudnionemu wykonanie czynności może rozwiązać z nim stosunek cywilny? Przecież takie ryzyko jest właśnie ryzykiem gospodarczym. Ryzyko utraty źródła przychodów ogranicza wyłącznie stosunek pracy (bo nie eliminuje definitywnie). Przy samozatrudnieniu takie potencjalne ryzyko gospodarcze istnieje zawsze. Np. samozatrudniony nie korzysta z wypłat z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Krzysztof Olbrycht, Ryszard Sowa, gazeta.pl

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: