Czuj! Czuwaj!

Są jednak organizacje wychowawcze, które swoją działalnością potrafią kształcić przede wszystkim duszę człowieka. Najważniejszą z nich jest działający już od przeszło 60-ciu lat Związek Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju.

Pierwsze drużyny harcerek i harcerzy organizowane przez i dla Polaków na terenie Wielkiej Brytanii powstawały już w roku 1943. Jednak oficjalne powstanie organizacji tu działającej datuje się na rok 1946, gdy na zjeździe w Enghien pod Paryżem przyjęto strukturę ZHP działającej poza Polską. Na terenie Londynu działają: hufiec żeński „Bałtyk” i hufiec męski „Warszawa”. Od tego czasu harcerstwo na terenie Londynu jak i reszcie Wielkiej Brytanii rozrosło się w miarę przybywania Polaków z wojska, obozów, zsyłek czy innych miejsc tymczasowego zamieszkania, jak Indie, Afryka, Palestyna... - Wśród tych ludzi było wielu harcerzy i harcerek, które włączały się w tworzenie drużyn czy gromad zuchowych w nowym miejscu zamieszkania, chcąc przekazać te wartości harcerskie, z którymi sami wyrośli - służby Bogu, Ojczyźnie i bliźnim. Harcerstwo tworzące się na terenie Wysp Brytyjskich utrzymało zasadę odrębności Organizacji Harcerek i Organizacji Harcerzy. Także jednostki na terenie Londynu nie są koedukacyjne - mówi phm Maryś Bnińska, hufcowa hufca „Bałtyk”.

Historia i dzień dzisiejszy
Przez wszystkie lata działalności ZHPpgK stosował metody oparte na działaniach skautowych Lorda Baden-Powella, ojca skautingu, który został przez niego zapoczątkowany w 1907 roku w Wielkiej Brytanii. Tradycja i uniwersalne ideały jeszcze przedwojennego harcerstwa są wymiernie dostosowane do potrzeb dzieci i młodzieży polskiej poza granicami kraju. - Dużo w tym względzie zależy od samych rodziców. Ważna jest świadomość wychowania swoich pociech w duchu polskich tradycji i zwyczajów - dodaje hm Krzysztof Jasiński, hufcowy hufca „Warszawa”.

Obecnie ZHPpgK liczy ponad 5,000 członków na 4 kontynentach oraz w 7 krajach, m.in. w Australii, Argentynie, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych oraz w Europie - we Francji, Szwecji i Anglii.

Sam związek składa się z 7 Chorągwi. Naczelnictwo wraz z Przewodniczącym znajdują się w Londynie. Obecnie opiekę nad związkiem pełni harcmistrz Edmund Kasprzyk. - Jako związek nastawiamy się przede wszystkim na działanie. Prowadzimy zbiórki, zajęcia, organizujemy ćwiczenia i zjazdy. Na terenie WB są bogate tradycje harcerskie, kontynuowane szczególnie przez emigrację „Solidarnościową”. W Kanadzie i USA, dla przykładu, zgłasza się wielu chętnych, emigracja „zarobkowa” na Wyspach Brytyjskich nie jest jednak jeszcze tak aktywna, ale bardzo liczymy na wsparcie i uczestnictwo w naszej organizacji - podkreśla hm Kasprzyk.

W samej Wielkiej Brytanii działa w tej chwili pięć hufców męskich oraz taka sama ilość żeńskich, które zrzeszają prawie 2,000 członków. Brytyjska stolica jest miejscem, które, choćby dzięki ostatniemu napływowi Polaków na Wyspy ma szansę stać się głównym ośrodkiem na harcerskiej mapie świata. Nie licząc rzecz jasna samej Polski, w której działają równocześnie Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) i Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej (ZHR), współpracujące ze związkiem spoza kraju.

Hufiec „Bałtyk”
Początki Hufca sięgają jeszcze lat II Wojny Światowej. Już w 1943 powstaje pierwsza drużyna harcerek „Wisła”, założona przez druhnę hm Rzeczpospolitej Helenę Grażyńską.

W Londynie Hufiec Bałtyk przeżywał wzrosty i niże liczbowe. Powstawały drużyny i gromady, które po pewnym czasie likwidowano lub łączono z innymi jednostkami z powodu zmniejszających się liczb młodzieży na danym terenie.

Obecne jednostki są oparte o tereny parafialne, najczęściej przy Sobotnich Szkołach Ojczystych. - Mamy gromady zuchów dziewcząt i drużyny harcerskie na: Islington/Finchley, Willesden, Ealing, Chiswick, Putney-Wimbledon, Balham. Obecnie Hufiec „Bałtyk” liczy 6 gromad zuchowych dziewcząt, 6 drużyn harcerek, a razem z wędrowniczkami i gronem instruktorskim jest nas ponad 200 osób - mówi z dumą phm Maryś Bnińska, hufcowa.

Zbiórki harcerskie, najczęściej odbywają się po lekcjach szkół sobotnich, na terenie samej szkoły, albo na terenach ośrodków parafialnych. Jedynie na Puenty - Wimbledon zbiórki zuchów (wiek 7 – 11 lat) odbywają się w niedzielę po Mszy Świętej o 10 rano.

Co robią? Poza pracą cotygodniową na zbiórkach, podczas których zuchy i harcerski przygotowują się do zdobywania kolejnych sprawności czy gwiazdek i stopni, każda jednostka włącza się w życie parafii i szkoły sobotniej. Jedne pomagają przy herbatkach dla samotnych, inne biorą udział w akademiach szkolnych czy imprezach parafialnych. Krzewiąc tradycje polskie organizują Jasełka, przygotowują i sprzedają palemki w Niedzielę Palmową. Zuchy mają swojego Mikołaja Zuchowego, harcerki wyjeżdżają na zimowiska po Świętach Bożonarodzeniowych.

- Zuchy ostatnio wgłębiały się w pracę listonosza, a teraz zapoznają się z życiem Sióstr Benedyktynek w Polsce. Dla harcerek ten rok przybliży im historię początków ruchu skautowego w setną rocznicę założenia ruchu przez Lord Baden-Powell. Latem włączymy się w akcję Światowego Skautingu - One World - One Promise i obrzędowo 1-szego sierpnia odnowimy Przyrzeczenie Harcerskie - podkreśla hufcowa „Bałtyku”. Ponadto regularnie żeński hufiec bierze udział w obchodach świąt narodowych czy wojskowych, zarówno pod Pomnikiem Lotników czy Katyńskim, akademiach 11-go Listopada czy też na 3-go Maja.

W najbliższym czasie harcerki Hufca będą miały doroczną zbiórkę z okazji naszego święta patronalnego św. Morza - jako, że są właśnie Hufcem „Bałtyk” (przypadającego 10-go lutego). Latem odbędzie się natomiast obóz harcerski i kolonia zuchowa. Obozy odbywają się jak tylko się skończą lekcje w szkołach państwowych, czyli na koniec lipca, na dwa tygodnie. Kolonia w drugiej połowie wakacji odbędzie się z kolei w ostatnie dwa tygodnie sierpnia. - Obozujemy na różnych terenach wyszukanych w Anglii. Kolonie odbywają się w piękne położonej Stanicy Harcerskiej na pograniczu Anglii z Walii nad rzeką Wye. Wyprawy zagraniczne też są organizowane, np. zeszłego lata odbył się VII Światowy Zlot ZHP działającego poza granicami kraju w Stanach Zjednoczonych. Z Hufca wyjechało 36 harcerek, wędrowniczek i instruktorek - mówi phm Bnińska.

Hufiec „Warszawa”
Początki kształtowania się hufca męskiego są zbieżne z rozpoczęciem działalności harcerstwa poza granicami w ogóle. Pierwszą grupą była II-ga Drużyna Harcerzy „Czarna dwójka” z Ealingu. Jest to, co warto podkreślić, jedyna drużyna w ZHP pgK posiadająca własny sztandar.

Jednostki męskie oparte są na działalności Szkół Sobotnich, zbierając się również w salach przyparafialnych, jak np. w Putney i na Chiswicku. Hufiec tworzy obecnie siedem ośrodków: na wspomnianych Putney i Chiswicku, na Ealingu, Willesden, Devonii, Balham i wznowiony ostatnio na Croydon. Razem skupiają ok. 220 harcerzy i zuchów.

- Jesteśmy hufcem, który dobrze pracuje i się rozwija. Nasz stan liczebny nie maleje, a chcemy, aby wciąż rósł, wszak Londyn jest swoistym „centrum Polonii” - podkreśla hm Krzysztof Jasiński, hufcowy.

Hufiec ma wypróbowane metody pracy harcerskiej, nastawione także na nową emigrację. Zbiórki tradycyjnie już, odbywają się w soboty. Zajęcia dodatkowe, wyjazdy i wycieczki, przede wszystkim w zalesione tereny Guilford, w niedzielę.

Do tradycji należą już także dwu - trzydniowe biwaki. W sezonie zuchy i harcerze mają możliwość za pomocą różnorakich zajęć zdobywania specjalistycznych sprawności (majsterkowicza, lotnika etc), rywalizacji w konkursach i uczestnictwa w doskonale znanych ogniskach harcerskich.

Wyjazdy letnie odbywają się zaś pod hasłem związanym najczęściej z historią Polski. W roku 2004, z okazji 60-lecia wybuchu Powstania Warszawskiego ZHP pgK zorganizował zlot w Polsce, którego tematem przewodnim było Powstanie Warszawskie i „Szare Szeregi”.

Podczas tego typu wyjazdów odbywają się wówczas zajęcia tematyczne, a do podstawowych czynności należą m.in. budowa totemu (obrazującego nazwę zastępu), jak też budowa pryczy bez użycia gwoździ.

- Każdy może spróbować, ale nie każdy się nadaje. Dyscyplina, reguły, wymagania - nie każdy chce się temu poddać, ale to właśnie buduje charakter i kształtuje osobowość. Jesteśmy wszakże organizacją wychowawczą - mówi z dumą hufcowy.

Ich „praca roczna” kończy się natomiast obozem harcerskim organizowanym na farmach, oraz kolonią zuchową w stanicach, jak np. w Fenton, gdzie obozują już od wielu lat.

Najbardziej pamiętny wyjazd hufca miał miejsce przed trzema laty, z okazji 25-lecia pontyfikatu Jana Pawła II. Odbył się wówczas rejs na pokładzie okretu Polskiej Marynarki Wojennej ORP Iskra, na trasie Portsmouth-Londyn-Gdynia. Był to rejs historyczny, jako, że londyńscy harcerze po raz pierwszy mieli okazję przywieźć do Polski swój pierwszy sztandar, którego ojcem chrzestnym był gen Anders, przywożąc niejako „przy okazji” 1,5 tony dokumentów do Muzeum Wojska i Marynarki Wojennej. Dokumentów po poległych marynarzach, żołnierzach i lotnikach . - Witała nas kompania honorowa i orkiestra reprezentacyjna Marynarki Wojennej. To było dla wszystkich niezapomnianie przeżycie. Przez dwa tygodnie chłopcy służyli w marynarce wojennej- wspomina z rozrzewnieniem hm Jasiński.

Integracja
Londyńscy harcerze i harcerki mają też okazję uczestniczyć w organizowanych co sześć lat Światowych Zlotach ZHPpgK, organizowanych na różnych kontynentach. Celem takich spotkań jest integracja i przygoda, czyli łączenie przyjemnego z pożytecznym. Ostatnie zloty odbyły się w 2000 roku w Kanadzie i w roku ubiegłym w USA. Ósmy zlot, z okazji 100-lecia ZHPpgK prawdopodobnie zostanie zorganizowany w Polsce.

Najważniejsza jednak jest możliwość współpracy we wspólnocie i działania w polskim środowisku, z polskim językiem i zwyczajami.

Celem pracy harcerskiej jest wychowanie młodzieży na pełnowartościowego człowieka według zasad harcerskich, czyli służby Bogu, Ojczyźnie - Polsce i bliźnim. Jest przy tym ważne, aby podczas zajęć harcerskich mówiono po polsku, a poprzez gry, zabawy, ćwiczenia, wycieczki, prace dla innych, kolonie zuchowe czy obozy harcerskie, młodzież zdobywała nowe umiejętności, uczyła się współżycia z innymi, nawiązując przyjaźnie, które nierzadko trwają przez długie lata. - W Harcerstwie poza granicami kraju przekazujemy wartości patriotyczne, aby nasza młodzież, która często jest już z 3-ego pokolenia, poczuwała się do polskości, znała tradycje i obyczaje polskie, rozumiała skąd rodzice, dziadkowie czy pradziadkowie pochodzili. Aby czuli się dumni z tego, że są Polakami - mówi z satysfakcją phm Maryś Bnińska.

Nabór
Pochodzący z Londynu i okolic chętni przyłączenia się do pracy harcerskiej lub chcący zasięgnąć dalszych informacji jak zapisać syna lub córkę do gromady czy drużyny, powinny skontaktować się z Hufcowymi - podharcmistrzynią Maryś Bnińską: marys.bninski@btinternet.com lub harcmistrzem Krzysztofem Jasińskim: hufiecwarszawa@hotmail.co.uk. Z kolei osoby spoza Londynu mogą zasięgnąć informacji pisząc na adres: zuchy@zhp.org.uk (początkujący) lub wodz@zhp.org.uk (z doświadczeniem).

- Życie harcerskie jest pełne przygód. Warto spróbować. Jest dużo do zyskania przez dzieci, a przecież to właśnie dzieci są naszą przyszłością - podkreśla na zakończenie hm Krzysztof Jasiński, hufcowy hufca „Warszawa”.

Historia harcerstwa w Polsce
Harcerstwo zrodziło się w Polsce przed prawie 100 laty, we Lwowie. W roku 1908 ukazuje się w Anglii podręcznik skautowy pióra twórcy skautingu generała Roberta Baden Powella p.t.: „Scouting for boys”, tłumaczony przez Andrzeja Małkowskiego, późniejszego przywódcę duchowego harcerstwa. Artykuł ten zawierał podstawowe założenia nowego ruchu. Aby wcielić swój pomysł w życie, zorganizował eksperymentalny obóz na wyspie Brownsea w hrabstwie Dovset. W roku 1909 docierają do Polski pierwsze wiadomości o skautingu. Pisze o nim prasa warszawska, krakowska i lwowska. W 1910 roku Edmund Nebel w Warszawie i Kazimierz Żórawski we Lwowie organizują pierwsze drużyny skautowe. 21 maja 1911 roku powstaje we Lwowie Naczelna Komenda Skautowa, w skład której weszli: jako komendant naczelny - Naczelnik Sokoła dr Kazimierz Wyrzykowski oraz Andrzej Małkowski, Czesław Pieniążkiewicz, Franciszek Kapałka, Jerzy Grodyński, Alojzy Horak i Olga Drahonowska.


Podział na gałęzie, wg grup wiekowych:
Skrzaty 4-7 lat
Zuchy 7-11 lat
Harcerze (-rki) 11-15 lat
Wędrownicy (-czki) 15-18 lat
Instruktorzy (-rki) i Starsze Harcerstwo 18+

Darek Zeller. Cooltura