Wiadomości

Gazeta Niedzielna

30/10/2006 09:28:58

Trydencka tradycja

Benedykt XVI podejmuje kroki na rzecz uczynienia bardziej powszechną Mszę św. w rycie trydenckim – podał „The Times” Według pisma, Papież miałby w najbliższym czasie wydać specjalny indult, czyli zezwolenie na odprawianie tego typu liturgii w całym Kościele katolickim.

Ta rzadko dzisiaj odprawiana w kościołach katolickich Msza św. nazywana bywa również Mszą św. według rytu papieża św. Piusa V, Mszą św. w klasycznym rycie rzymskim, lub Mszą św. trydencką. Nawiązuje ona do reformy soboru powszechnego kościoła katolickiego z lat 1545-1563, który odbył się w Trydencie. Msza ta ostatecznie została zatwierdzona przez papieża Piusa V w 1570 r. bullą Quo primum.

Po 1570 r. kolejni papieże wprowadzali drobne poprawki do Mszału św. Piusa V. Polegały one na tworzeniu nowych świąt (np. święta Chrystusa Króla), czy reformie kalendarza kościelnego. Ostatnie poprawki przed II Soborem Watykańskim (1963-1965) wprowadził Jan XXIII w 1962 r. Właśnie edycją Mszału Rzymskiego z 1962 r. posługują się księża, którzy odprawiają Mszę św. w rycie trydenckim.

Msza św. trydencka to Msza św. odprawiana według tradycyjnego rytu rzymskiego, który w swych początkach sięga tradycji apostolskiej. Został on skodyfikowany przez świętych papieży: Damazego (IV w.), Grzegorza Wielkiego (VI w.) i św. Piusa V (XVI w.). Msza św. w rycie rzymskim była powszechnie odprawiana do czasów Soboru Watykańskiego II. Mszę św. w tym rycie kapłan odprawiał po łacinie (oprócz kilku zdań wypowiadanych po grecku i hebrajsku), tyłem do wiernych, stojąc przy ołtarzu znajdującym się przy tabernakulum przylegającym do ścian kościoła. Kanon i niektóre inne modlitwy ksiądz odmawiał po cichu. Odmawiał również szereg modlitw, których nie ma we Mszy św. posoborowej, m.in. brak dialogu prowadzonego u stóp ołtarza przez kapłana i ministranta. Mszę tę charakteryzowały też długie chwile milczenia. Obecnie Msze św. trydenckie odprawiane są w nielicznych kościołach i na odprawianie tego typu Mszy św. kapłan musi mieć specjalne pozwolenie od lokalnego biskupa. Np. w Londynie Msza św. trydencka odprawiana jest regularnie w Oratorium na St James Spanish Place. Jednak poza stolicą trudno znaleźć kościół z tego typu Mszą św., mimo że do dnia dzisiejszego ma ona w Wielkiej Brytanii wielu zwolenników.

Sobór Watykański II, spełniając postulaty zgłaszane przez biskupów z całego świata, zatwierdził nowy Mszał Rzymski, ze zmienionym układem liturgii. Od 1969 r. obowiązują nowe przepisy, wprowadzone przez Pawła VI, według których Msza św. odprawiana jest w językach narodowych, ołtarz wysunięty jest bardziej ku środkowi kościoła, a kapłan odprawia Mszę św. przodem do wiernych, wypowiadając prawie wszystkie modlitwy głośno. Powszechne wprowadzenie języków narodowych do liturgii miało na celu uczynienie Mszy św. bardziej zrozumiałej dla wszystkich wiernych i tak rzeczywiście się stało, zarazem jednak doprowadziło to do niemal zupełnego zaniku łaciny w Kościele, co z kolei oznaczało utratę, w pewnym sensie, jednego z atrybutów jego powszechności.

Jak podało KAI, zmiany te, choć bardzo szybko przyjęły się w całym Kościele, wywołały jednak gwałtowne sprzeciwy całej grupy ojców soborowych, łącznie z członkami Kurii Rzymskiej, którzy uznali je za zamach na wielowiekową tradycję kościelną. O ile jednak np. kard. Alfredo Ottaviani (1890-1979), ówczesny proprefekt Kongregacji Nauki Wiary, swój sprzeciw ograniczył do wystąpień ustnych, a w końcu ustąpił z zajmowanego stanowiska, o tyle francuski arcybiskup Marcel Lefebvre (1905-91) sprzeciwiał się do końca życia nie tylko zmianom liturgicznym, ale całemu Soborowi i jego uchwałom. Gdy 30 czerwca 1988 r. bez zgody Watykanu konsekrował czterech biskupów (w tym jednego Anglika), ściągnął ekskomunikę na siebie, na nowych hierarchów i na wszystkich uczestników tego obrzędu.

W odpowiedzi na te działania Jan Paweł II utworzył Papieską Komisję "Ecclesia Dei", zajmującą się tymi księżmi i klerykami, którzy byli przywiązani do dawnej liturgii, ale zarazem chcieli pozostawać w łączności z Papieżem.

Dekret papieski powołujący wspomnianą Komisję, stanowił jednocześnie, że liturgia przedsoborowa może być sprawowana w całym Kościele, ale za specjalnym zezwoleniem miejscowego biskupa, który musi w tym celu wydać odpowiedni indult. W Liście apostolskim Ecclesia Dei z 1988 r. Ojciec Święty napisał: „Wszędzie należy uszanować nastawienie tych, którzy czują się związani z liturgiczną tradycją łacińską, poprzez szerokie i wielkoduszne zastosowanie wydanych już dawniej przez Stolicę Apostolską zaleceń, co do posługiwania się Mszałem Rzymskim według podstawowego wydania z roku 1962.”

Obecnie Lefebryści, na czele których stoi bp Bernard Dellay, chcą poprosić papieża o cofnięcie ekskomuniki ciążącej na należących do Bractwa biskupach. List w tej sprawie zostanie wysłany do Watykanu jeszcze w tym miesiącu. Znajdzie się w nim także prośba o zezwolenie na swobodne odprawianie Mszy św. w rycie trydenckim.

Daphne McLeod, przewodnicząca Pro Ecclesia et Pontifice, grupy, która zabiega w Wielkiej Brytanii o powrót Mszy św. w rycie rzymskim powiedziała, że „wielu młodych księży uczy się Mszy św. trydenckiej, ponieważ ma ona w sobie wiele piękna, a jej modlitwy odnoszą się do czasów wczesnego Kościoła”.

Gdyby zapowiadane przez "The Times" zmiany potwierdziły się i Benedykt XVI wydałby indult dla całego Kościoła, oznaczałoby to, że dla odprawiania Mszy św. trydenckiej nie byłoby już wymagane oddzielne zezwolenie biskupa i każdy ksiądz mógłby odprawiać ją w swoim kościele. Może wpłynęłoby to również na powrót do Kościoła katolickiego wielu tradycyjnych katolików, którzy sprzeciwili się zmianom wprowadzonym przez Sobór Watykański II.

oprac. Danuta Mytko