Jak pogodzić świat dzieci, rodziców i mediów?

Ustawodawstwo amerykańskie już od około trzydziestu lat stara się ułatwić rodzicom kontrolę nad odbiorem mediów przez ich dzieci. Pomagają temu różne nowinki techniczne – chip V, który musiał być instalowany przez producentów telewizorów w każdym odbiorniku czy PG-13 – znaczek informujący o tym, że program jest przeznaczony dla dzieci powyżej trzynastego roku życia. W Polsce taką funkcję spełniają trzy piktogramy – zielone kółeczko, żółty trójkąt i czerwony kwadrat. Teoretycznie mają pomagać – praktycznie – sprawę często komplikują.

Wielu pedagogów uważa, iż takie wymyślne systemy „ochronne” niczemu nie służą. Odpowiedzialność za odbiór mediów przez dzieci spoczywa na rodzicach i oni sami powinni się o to troszczyć. Zamiast krytykować współczesny świat techniki i mediów, rodzice powinni do tego świata wejść i obcować z nim razem ze swoimi pociechami. Dzieci nie da się zupełnie odizolować od wulgaryzmów i przemocy. Wystarczy, że pójdą do szkoły,  a tam spotkają się z rówieśnikami, którzy bez ograniczeń oglądają telewizję. Jedynym wyjściem jest „oswojenie” mediów. Mogłaby temu służyć edukacja medialna, która powinna być tak samo podstawowym przedmiotem jak nauka języka ojczystego, matematyki czy przyrody. O specjalnym wychowaniu do odbioru mediów mówi nawet posoborowy dokument „Inter mirifica” – Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli.

Nie da się ukryć, że obcując z mediami, dzieci poruszają się w świecie koncernów, które za wszelką cenę chcą sprzedać swój produkt i sprawić, by następnym razem odbiorca znów po niego sięgnął. Dzieci ulegają tej polityce bardzo łatwo. Problemem przestało także być z kim dziecko się spotyka, a to z kim rozmawia przez Internet lub czyjego czyta bloga. Dziś dzieci bez ograniczeń mogą  korzystać z zasobów sieci. Wystarczy iPod czy palmptop i kończy się władza rodziców. „Media nie są nawet w części tak potężne jak nasz niepokój z nimi związany – mówi autor książki >>Wychowanie bez krzyku<< Hal Edward Runkel. – Niepokój może być bardzo pomocny, ale chodzi o to, by się w niego wsłuchać, nauczyć się czegoś, ale niekoniecznie ulegać mu”.

Jest oczywistym, że bardzo trudno rodzicom rozważnie prowadzić swoje dzieci przez gąszcz obrazów i różnorakich treści płynących z mediów. Dzieci „konsumują” media, które często propagują fałszywe mity o człowieku, czy stwarzają sztuczne potrzeby, co prowadzi do osamotnienia i izolacji.  Rolą rodziców jest nauczenie właściwej „konsumpcji”, czyli używania mediów. Polega ona na wybieraniu programów, audycji, artykułów, a nie słuchanie, czytanie, oglądanie wszystkiego, dyskusja i praca własna z mediami, czyli ich wykorzystywanie do nauki. Uczy to krytycznego odbioru, analizy i syntezy.

Niektórzy media demonizują, upatrując w nich przyczyny wielu klęsk wychowawczych, jakie ponoszą rodzice. To zbyt daleko idące wnioski. Media mogą być dobrze wykorzystane, mogą umacniać więzi rodzinne, jeśli korzystaniu z nich towarzyszy rozsądek. „Telewizja może wzbogacać życie rodzinne. Może zbliżać członków rodziny między sobą, umacniać ich solidarność z innymi rodzinami i całym społeczeństwem. Może pomnażać nie tylko ich wiedzę ogólną, ale także religijną, pozwalając im usłyszeć słowo Boże, umocnić swą religijną tożsamość i kształtować życie moralne i duchowe” (Jan Paweł II).

Piotr, który dopiero myśli o ojcostwie, a na co dzień zajmuje się sieciami internetowymi, przyznaje, że komputer pokaże dziecku nie najwcześniej. „Na pewno odpada jako rozrywka, telewizor zresztą też. Później – niech dziecko wie, że komputer jest do pracy. Dopóki nie będzie wiedziało na temat komputerów więcej ode mnie, są metody na limitowanie dostępu do Internetu. Do pewnego wieku będzie mogło korzystać z niego tylko przy mnie, a potem będę wyznaczał limity czasowe.”

Rodzice jako pierwsi, a zarazem najważniejsi wychowawcy powinni być także pierwszym źródłem informacji o mediach dla swoich dzieci. „Gdy rodzice wywiązują się z tego zadania dobrze i konsekwentnie, życie rodzinne ogromnie na tym zyskuje. Nawet małym dzieciom można przekazać istotne informacje na temat mediów: że są one tworzone przez ludzi, którym zależy na przekazywaniu pewnych treści; że te treści mają często zachęcać do określonych zachowań – do kupienia jakiegoś towaru, albo do postępowania w sposób budzący zastrzeżenia – które nie leżą w rzeczywistym interesie dziecka i nie są zgodne z prawdą moralną; że dzieci nie powinny bezkrytycznie przyjmować ani naśladować tego, co znajdują w mediach” – mówił Jan Paweł II w 2004 w Orędziu na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu.

Jedyne co mogą zrobić rodzice, to starać się pomagać przejść dzieciom przez ogromny świat mediów. Nadmierna kontrola, zakazy, izolacja mogą jedynie przynieść odwrotne do zamierzonych skutki. Zakazany owoc zawsze smakuje lepiej i jest atrakcyjniejszy. „Jestem dla moich dzieci kimś w rodzaju przewodnika po życiu – mówi Runkel. – Ale moje zadanie nie polega na tym, by prowadzić je, lecz by je przygotować do tego, że same będą dla siebie przewodnikami. Oznacza to >>Spróbuj, może zobacz to sam, ale ja będę w pobliżu.

Anna Stadnicka

Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, oprócz wydawania „Gazety Niedzielnej”, prowadzi największą w Wielkiej Brytanii polską księgarnię, gdzie można kupić nie tylko dobre książki religijne, ale również słowniki, podręczniki do nauki języków obcych, poradniki, literaturę piękną, beletrystykę, a także pozycje antykwaryczne.

Zapraszamy do przeglądnięcia naszego katalogu w formacie pdf