Prawo pracy - Szwecja

UMOWA O PRACĘ
Umowa o pracę może mieć formę ustną lub pisemną, jednak w praktyce większość ma formę ustną. Warto jednak poprosić swojego pracodawcę o umowę pisemną Pracodawca musi poinformować pracownika na piśmie o warunkach jego zatrudnienia w ciągu miesiąca od daty rozpoczęcia pracy.
Umowa powinna zawierać:
- nazwisko pracodawcy i pracownika
- datę rozpoczęcia zatrudnienia oraz nazwę zakładu pracy
- obowiązki i stanowisko pracownika
- charakter stanowiska (umowa na czas określony czy nieokreślony)
- okres wypowiedzenia lub datę wygaśnięcia umowy
- pensje i procedury wypłaty wynagrodzenia
- godziny pracy oraz liczbę dni urlopu płatnego
- stosowny układ zbiorowy (więcej na ten temat - patrz: związki zawodowe)
- warunki pracy za granicą, jeżeli praca za granicą ma trwać powyżej jednego miesiąca.

CZAS PRACY
W Szwecji obowiązuje 40-godzinny tydzień pracy. Pracownicy mają prawo do kilkuminutowego odpoczynku w ciągu dnia roboczego ("rast") oraz przerwy na obiad ("lunch"), która w zależności od umowy może trwać od 30 do 60 minut. Pracodawca jest też zobowiązany do rejestrowania przepracowanych nadgodzin, za które pracownik dostaje wynagrodzenie w formie pieniędzy lub wolnego czasu. Wiele jednak zależy od spisanej umowy.

WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ
Płace różnią się pomiędzy poszczególnymi sektorami i są określane w układach pomiędzy organizacjami pracodawców a związkami zawodowymi. Szwecja nie ma ustawowej płacy minimalnej, a wynagrodzenia nie rosną automatycznie, jeśli zwiększają się koszty życia. Zmiany kosztów utrzymania są brane pod uwagę przy negocjowaniu i zawieraniu układów zbiorowych. Wynagrodzenia różnią się w zależności od wieku, doświadczenia oraz wykształcenia pracownika, a także od miejsca pracy oraz sektora - prywatnego czy państwowego.
Przykłady zarobków w Szwecji (wypłata miesięcznie brutto)*
Specjaliści medyczni (lekarz, stomatolog) - 40-48 tys. koron szwedzkich (16-19 tys. zł)
Prawnik - 39,5 tys. koron szwedzkich (ok. 16 tys. zł)
Informatyk - 32,9 tys. koron szwedzkich (13 tys. zł)
Pielęgniarka - 19,1 tys. koron szwedzkich (ponad 7 tys. zł)
Położna - 27,5 tys. koron szwedzkich (11 tys. zł)
Sprzątaczka - 18,3 tys. koron szwedzkich (7,3 tys. zł)
Elektryk - 21,8 tys. koron szwedzkich (8,7 tys. zł)
Kelner - 20 tys. koron szwedzkich (8 tys. zł)
* dane wg szwedzkiego biura statystycznego Statistiska Centralbyran 2005 r.

PODATKI I SKŁADKI
By legalnie pracować w Szwecji, trzeba posiadać pozwolenia na pobyt. Aby go otrzymać, należy skontaktować się z najbliższym oddziałem urzędu migracyjnego. Do wypełnionego wniosku dołącza się ważny paszport oraz ofertę pracy lub dokumenty potwierdzające samozatrudnienie bądź naukę w Szwecji. Następnie z urzędu skarbowego (www.skatteverket.se, informacje także po polsku) należy uzyskać szwedzki numer ewidencyjny, tzw. Personnummer (odpowiednik polskiego numeru PESEL) i kartę podatkową.
Jeśli pobyt Szwecji nie przekracza jednego roku, zamiast numeru ewidencyjnego otrzymuje się tymczasowy numer identyfikacyjny, tzw. samordningsnummer, który pełni podobną rolę do numeru osobistego. Dzięki temu można skorzystać z opieki medycznej oraz założyć konto w szwedzkim banku.
Osoby pracujące w Szwecji krócej niż 6 miesięcy płacą specjalny podatek dochodowy (särskild inkomstskatt SINK) w wysokości 25 proc. dochodu i nie są zobowiązane do składania w Szwecji deklaracji podatkowej.
Osoby zatrudnione na okres powyżej pół roku płacą zaliczkę na poczet gminnego podatku dochodowego (różniącego się w poszczególnych gminach, najczęściej na poziomie ok. 31proc.).
Od dochodów płaci się ponadto dodatkowy podatek państwowy, jeżeli dochody przekraczają:
- 306 tys. koron szwedzkich rocznie - 20 proc. dochodów
- 460 tys. koron szwedzkich rocznie - 25 proc. dochodów.

ZWIĄZKI ZAWODOWE
Warunki zatrudnienia regulują w Szwecji przede wszystkim umowy zbiorowe, tzw. kollektivavtal, zawierane między związkami zawodowymi a organizacjami reprezentującymi pracodawców. W Szwecji do związków zawodowych należy ok. 85 proc. pracowników. Warto zapisać się do związków, które służą bezpłatną pomocą oraz poradą prawną w razie konfliktu z pracodawcą.
Średnia składka związkowa wynosi 1,9-2 proc. od wynagrodzenia brutto. Aby zapisać się do związków zawodowych, należy samemu skontaktować się z odpowiednią organizacją i samemu opłacać składkę.
Związki zawodowe w Szwecji:
LO - www.lo-se
TCO - www.tco.se
SACO - www.saco.se

URLOP WYPOCZYNKOWY
Wszyscy zatrudnieni w Szwecji, którzy pracują dłużej niż rok w tym samym zakładzie pracy, są uprawnieni do co najmniej 25-dniowego płatnego urlopu. Inaczej wygląda jednak prawo dla osób pracujących na godziny, którym nie przysługuje urlop płatny. W zamian otrzymują urlop bezpłatny oraz 12 proc. z zarobku jako wyrównanie.
Pracownicy uprawnieni są do przynajmniej czterech tygodni ciągłego urlopu w okresie czerwiec-sierpień, chyba że układ zbiorowy stanowi inaczej. Urlop płatny przekraczający cztery tygodnie można zachować przez okres do pięciu lat. Pracownicy przebywający na zwolnieniu lekarskim czy urlopie macierzyńskim też są uprawnieni do płatnego urlopu.

WYPOWIEDZENIE PRACY
W Szwecji obowiązuje ochrona zatrudnienia, tzw. Lag om anställningsskydd (LAS), służąca przede wszystkim do ochrony pracownika. Wypowiedzenie umowy musi być oparte na obiektywnych przyczynach, a pracodawca powinien dokonać wypowiedzenia w formie pisemnej, z pouczeniem o sposobie odwołania się.
Pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę, jeżeli:
- pracownik nie jest wydajny i nie wykonuje swojej pracy należycie*
- pracownik zaniedbuje swoją pracę, np. popełniając przestępstwo w zakładzie pracy*
- następuje brak pracy lub następuje reorganizacja w zakładzie pracy

* Pracodawca musi to jednak udowodnić!

Minimalny okres wypowiedzenia ze strony pracownika, jak i pracodawcy to jeden miesiąc. Podczas okresu wypowiedzenia pracownik ma prawo do otrzymywania wypłaty i innych dodatków oraz prawo ubiegania się o płatny czas wolny w celu szukania pracy na własną rękę lub w urzędzie pośrednictwa pracy.

Anna Andersson Jasiulewicz

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: