Pinta piwa raz!

Mimo że od 1875 roku teoretycznie w Wielkiej Brytanii obowiązuje system metryczny, Brytyjczycy wciąż używają większości jednostek systemu angielskiego. I tak dobrze, że reforma w 1971 roku jako jednostkę monetarną przyjęła funty, które dzielą się na 100 pensów. Wcześniej funt dzielił się na dwadzieścia szylingów, a szyling na dwanaście pensów. Bardzo dawno temu istniały jeszcze monety o nominałach pół i ćwierć pensa, tzw. farthings. Ćwierć pensa było monetą bardzo małą, jeden pens – dużą. Dlatego pierwsze rowery – jeszcze w dziewiętnastym wieku – z dużym kołem przednim i bardzo małym tylnym, nazywano penny-farthing. Ceny ekskluzywnych towarów podawano w gwineach jeszcze długo po tym jak gwinee wyszły z obiegu. Jedna gwinea miała wartość dwudziestu jeden szylingów, czyli funta i szylinga. Na szczęście przeliczaniem jednostek monetarnych nie musimy się już kłopotać. Za to wciąż swoistej rozrywki dostarczają nam jednostki długości, wagi i objętości.

Cztery mile za piec
Chociaż po przyjeździe z Polski cale kojarzą nam się tylko z wielkością ekranu telewizora, na Wyspach wciąż jest to podstawowa jednostka miary. Jeden cal (inch) równy jest 2,54 centymetra. Odległości mierzy się w milach (mile), o czym warto pamiętać oceniając dystans w angielskim atlasie. To samo dotyczy ograniczenia prędkości. Znak z 40 w czerwonym kółku oznacza ograniczenie do 40 mil na godzinę. Czasami mieszkańcy Wielkiej Brytanii używają też stóp (foot), np. do określania wzrostu. Jeśli Brytyjczyk zapyta cię, ile masz wzrostu, nigdy nie odpowiadaj „metr siedemdziesiąt”, bo po prostu cię nie zrozumie. Powiedz „pięć stóp, siedem”, gdzie siedem oznacza w domyśle cale. Jednostka zwana stopą była znana już w starożytności. Wtedy jej długość równała się rozmiarowi przeciętnej ludzkiej stopy, potem przypisywano jej różne wielkości. Dziś jedna stopa równa się 30,4 cm. Żeby było jeszcze trochę trudniej, trzy stopy składają się na jard (yard).

Funt za funta
Wyspiarskie sklepy na szczęście przestawiły się już na system metryczny. Nie musisz więc zabierać do sklepu kalkulatora, żeby przeliczyć ile pomidorów kupujesz. Jednak jeśli zamierzasz upiec ciasto, albo dowiedzieć się, ile waży twoje dziecko, znajomość funtów, uncji i ćwiartek niewątpliwie się przyda. Funt (pound) wywodzi się od jednostki używanej w starożytnym Rzymie, nazywanej wtedy również librą. Stąd dzisiejsze skrótowe określenie funta – lb. Jeden funt jest równy 0,4535 kilograma. Mniejszą od funta jednostką, używaną wciąż często w przepisach kulinarnych, jest uncja (ounce, w skrócie oz) równa 28,35 gram. 16 uncji składa się na funta. Czasem używa się również jednostki zwanej ćwiartką (quarter), liczącej sobie 28 funtów. Ćwiartka stanowi czwartą część cetnara (hundredweight). Warto również pamiętać, że angielska tona to trochę więcej niż tysiąc kilogramów.

Jak daleko na galonie?
Bez znajomości angielskich jednostek objętości nie obejdą się kierowcy i miłośnicy piwa. To drugie, dzięki Bogu, sprzedaje się tu na pinty. Na szczęście, bo kufel liczący sobie pintę objętości to 0,568 litra złocistego płynu. W przepisach kulinarnych używa się też uncji płynnej (fl oz, nie mylić z uncją suchą), która równa jest 28,412 mililitra oraz kwarty (quart) – odpowiadającej dwóm pintom.
Dla posiadaczy samochodów kluczowa miarą są galony (gallon), w których mierzy się pojemność baku i sprzedaje benzynę. Jeden galon to 4,546 litra. Wyjaśnienia wymaga sprawa przeliczenia, ile spala twój samochód. Nie dość, że zamieszane są w nią mile i galony, to jeszcze Brytyjczycy odwrócili kolejność. Spalanie podają w milach na galon, czyli wskaźnik ten określa, ile mil auto przejedzie na jednym galonie. Przeliczenie go na ilość benzyny (w litrach), którą auto spali po przejechaniu 100 kilometrów wydaje się prawie niemożliwe.

Ciepło, ciepło, gorąco!
Temperatura podawana w stopniach Fahrenheita na szczęście należy dziś na Wyspach do rzadkości, niemniej jednak – to się zdarza. Na taką okoliczność można nosić w portfelu kartkę z wzorem:
X °Fahrenheita = (X – 32) x 5/9 °C
Albo zapamiętać, że 1 stopień Fahrenheita to minus 17,22 stopnie Celsjusza, a 1 stopień Celsjusza to 33,8 stopni Fahrenheita.
Jeśli chcesz mieszkać na Wyspach, nie masz wyjścia. Musisz opanować przeliczanie jednostek, możesz też włożyć do portfela naszą ściągawkę. Nie jest wykluczone, że z czasem uda ci się zupełnie przestawić i... na wakacjach w Polsce zaczniesz przeliczać jednostki w odwrotną stronę.

Magdalena Gignal

*****************
Ściągawka

Długość:
1 cal (in) = 2,54 cm
1 stopa (ft) = 12 cali = 30,4 cm
1 jard (yd) = 3 ft = 91,4 cm
1 mila (mile) = 1760 yds = 5280 ft = 1,6 km

1 cm = 0,394 in
1 m = 1,094 yd
1 km = 0,621 mile

Waga:
1 uncja (oz) = 28,35 g
1 funt (lb) = 16 oz = 453,5 g
1 ćwiartka (qr) = 28 lbs = 12,7 kg
1 centar (cwt) = 4 qrs = 112 lbs = 50,802 kg
1 tona (ton) = 2240 lbs = 1016 kg

1 g = 0,035 oz
1 kg = 2,2 lb

Objętość:
1 pinta (pt) = 20 płynnych uncji (fl. ozs) = 0,568 l
1 kwarta (qt) = 2 pts = 40 fl. ozs = 1,136 l
1 galon (gal) = 160 fl. Ozs = 4 qts = 4,546 l

Spalanie paliwa:
X (mil/galon) = 282,49 x 1/X (litrów/100 kilometrów)

Temperatura:
X °Fahrenheita = (X – 32) x 5/9 °C
1 °F = -17,22 °C
X °Celsjusza = X x 9/5 + 32 °Fahrenheita
1 °C = 33,8 °F

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: