Wiadomości

Goniec

04/11/2005 11:21:33

Trudne rozmowy

Drogie mamy. Niedawno obchodziliśmy święto zmarłych. Chociaż londyńskie ulice w tym dniu były pełne przebierańców, a okna i ogrody rozświetlały lampiony z dyń, my, Polki, w ten dzień starałyśmy się przekazać naszym dzieciom także inną tradycję.

Przecież w Polsce ten dzień wygląda zupełnie inaczej. Na pewno spędziliście niejedną chwilę na wspólnej zadumie nad życiem, wspominaniu waszych bliskich, którzy odeszli. Może też wybraliście się razem na cmentarz, żeby zapalić świeczkę na jakimś zapomnianym grobie?
Jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci? Często stosujemy naiwną taktykę, która zakłada, że jeśli o czymś się nie mówi, to tego nie ma. Mówimy „ptaszek odleciał”, „babcia zasnęła”, „piesek odszedł”. Chroniąc dziecko przed przykrymi doznaniami, nie pozwalamy mu uczestniczyć w smutnych wydarzeniach, gdy umiera ktoś bliski. Tymczasem dla prawidłowego rozwoju dziecka niezwykle ważne jest mówienie mu prawdy. Ono i tak wyczuwa niespokojną atmosferę, nasz smutny nastrój. Spokojna rozmowa jest lepszym, uczciwszym rozwiązaniem. Ważne, by pokazać dziecku, że dorośli także przeżywają trudne i bolesne chwile. Pozwólmy dziecku płakać, płacz jest najlepszym lekarstwem. Oczywiście nie samotnie, ale w ramionach mamy lub taty. Można zachęcić dziecko, żeby narysowało to, co czuje lub podyktowało nam list do tego, kogo opłakuje.
Dziecku bardzo trudno pogodzić się z nieodwracalnością śmierci. Zwykle zadaje kolejne, pełne protestu pytania: Dlaczego ludzie umierają? Czy ja też umrę? Czy ty mamo, tato też kiedyś umrzesz? To bardzo ważne pytania i nie można ich zostawić bez odpowiedzi. Wyjaśnijmy spokojnie dziecku, że będzie żyło jeszcze bardzo długo, a my też jesteśmy zdrowi i mamy zamiar dożyć spokojnej starości. Czasem dzieci mają skłonność do przypisywania sobie winy za czyjąś śmierć. Także tych myśli nie można zostawiać bez wyjaśnienia.
W oswajaniu dziecka ze śmiercią pomaga czytanie bajek. Pięknie o śmierci napisał Antoine de Saint-Exupéry w Małym Księciu: „Gdy popatrzysz nocą w niebo, wszystkie gwiazdy będą się śmiały do ciebie, ponieważ ja będę mieszkał na jednej z nich. A gdy się pocieszysz, będziesz zadowolony z tego, że mnie znałeś. Będziesz miał ochotę śmiać się ze mną. Twoich przyjaciół zdziwi to, że śmiejesz się, patrząc na gwiazdy. To tak, jakbym dał ci zamiast gwiazd mnóstwo małych dzwoneczków, które potrafią się śmiać.” (tłum. Jan Szwykowski)

Magdalena Gignal

Źródła:
Justyna Dąbrowska, psycholog: „Jak rozmawiać o śmierci”, Dziecko, maj 2004;
mgr Mariola Chęcińska: „Jak rozmawiać z dziećmi o śmierci?”, Poradnik Edukacyjny, maj 2005.