Przez granice Europy

W 1993 roku Marcel Łoziński zrealizował film „89 mm od Europy”. Tytułowe 89 milimetrów to różnica między szerokością torów kolejowych w Europie i w byłym Związku Sowieckim. Aby przez graniczny Brześć mogły przejechać pociągi międzynarodowe, białoruscy robotnicy każdego dnia wymieniają kilka tysięcy kół pod wagonami. W tym zaledwie dwunastominutowym dokumencie Łoziński bardzo subtelnie pokazuje, że owe milimetry tak naprawdę wyznaczają granicę dwóch światów.

Jedenaście lat po zrealizowaniu tego filmu Rzeczpospolita Polska, wraz z dziewięcioma innymi krajami, wstąpiła do Unii Europejskiej. Otwarte granice pozwalają nowym członkom wspólnoty swobodnie podróżować nie tylko w celach turystycznych. Uniesione 1 maja 2004 roku w symbolicznym geście graniczne szlabany wszystkiego jednak nie zmieniły, bo i zmienić nie mogły. Granice pozostały nadal: kulturowe, językowe, ekonomiczne. Czy tylko?

Na to i z pewnością na wiele innych pytań spróbuje odpowiedzieć rozpoczynający się już jutro w Riverside Studios pięciodniowy festiwal filmów dokumentalnych „Across the Border”, na którym Austriacy, Czesi, Węgrzy, Słowacy, Słoweńcy i Polacy zaprezentują obrazy zrealizowane w ciągu ostatnich kilku lat.

Swoją nazwę festiwal zapożyczył od tytułu filmu, który otworzy ten wielce ciekawy przegląd. Austriacki „Across the Border” (laureat m.in. 47. Międzynarodowego Festiwalu Kina Dokumentalnego w Lipsku) składa się z pięciu nowel, zrealizowanych przez Polaka, Czecha, Słowaka, Węgra i Słowenkę. Każdy z filmów utrzymany jest w innej stylistyce, wyróżnia się osobistym stylem jego autora. Reżyserzy opowiadają o swoich krajach w sposób poważny, absurdalny, bajkowy, humorystyczny, poetycki. Całość stanowi pełną wrażeń podróż przez państwa, regiony, krajobrazy, mentalność, odmienności kulturowe i style życia. Autorem pierwszej noweli, zatytułowanej „Między drzwiami”, jest syn wspomnianego Marcela Łozińskiego, Paweł, który nakręcił wzruszającą opowieść o starych ludziach znad Nysy, przesiedleńcach z Wołynia.

Widzowie w Riverside Studios zobaczą także jeden z najgłośniejszych w ostatnich latach polskich dokumentów „A Bar at Victoria Station” („Bar na Victorii”) w reżyserii Leszka Dawida. Jest to zapis podróży dwojga bezrobotnych z Kluczborka do Londynu – miejsca, które dla bohaterów jest swoistym El Dorado. Zrealizowany w roku 2003 film został nagrodzony m.in. nagrodą główną na festiwalu Dokument ART w Neubrandenburgu oraz Srebrnym Smokiem na Międzynarodowym Krakowskim Festiwalu Filmowym.

Wśród festiwalowych propozycji znalazło się także miejsce dla pięciominutowego „Poor-Land” („Bieda-Ziemia”) Filipa Marczewskiego. Jego bohaterami są bezrobotni pracujący w nielegalnych biedaszybach na terenie dawnych wałbrzyskich kopalni. Przygnębiająca powieść o ludziach zmuszonych podjąć pracę uwłaczającą ich godności, a często nawet zagrażającą życiu. W „Nursery” („Świetlica”) Wojciech Staroń portretuje żyjących w niewielkiej, polskiej wsi młode małżeństwo i ich czteroletniego synka, Janka. Mimo że nie mają pieniędzy i nadziei na lepszą przyszłość, mają coś, co pozwala im przetrwać kolejne, trudne dni – miłość...

Wielkim wydarzeniem festiwalu będzie z pewnością pokaz filmu „March of Living” („Marsz Żywych”) w reżyserii Grzegorza Linkowskiego. Opowiada on o niezwykłym spotkaniu w KL Auschwitz podczas Marszu Żywych w 2001 roku. Jakub Roman Weksler-Waszkinel, katolicki ksiądz żydowskiego pochodzenia, który ocalał z Zagłady, spotkał się wówczas z synem bliskiego współpracownika Hiltlera, Martinem A. Bormannem jr. Pięćdziesięciominutowy film ukazuje historię przebaczenia, tolerancji i jakże trudnych zmagań z przeszłością.

„Across the Border” organizowany jest przez Platform Culture Central Europe przy współpracy z instytucjami reprezentującymi poszczególne kraje. W rozmowie z „Dziennikiem Polskim” Małgorzata Szum z Instytutu Kultury Polskiej powiedziała: – Zgłosiliśmy blisko 40 filmów dokumentalnych, które w ostatnim czasie powstały w naszym kraju. Kuratorzy festiwalu ostatecznie umieścili w programie cztery. Bardzo żałuję, że wśród nich nie znalazł się obraz „Krasnoludki jadą na Ukrainę” czy nominowany do Oskara dokument „Dzieci z Leningradzkiego”, ale na te decyzje nie mieliśmy już żadnego wpływu.

Każdego dnia na londyńskich ulicach mijamy naszych geograficznych sąsiadów. W Riverside Studios będziemy mogli przyjrzeć się im nieco bliżej. Oni zaś, nam. Pięciodniowy festiwal pozwoli bowiem przekroczyć niejedną granicę. I co ważne – nie tylko geograficzną...
Sławomir Fiedkiewicz

___________________________
Program przeglądu ACROSS THE BORDER
14-18 października
Riverside Studios (Crisp Road, Hammersmith, London W6)
Bilety: £6.50 (na 1 blok składający się z 2 lub 3 filmów)
szczegóły: www.riversidestudios.co.uk

Polskie filmy:
Sobota, 15 października godz. 18.30
Nursery (reż.: Wojciech Staroń, 2004)

Niedziela, 16 października godz. 18.30
A Bar at Victoria Station (reż.: Leszek Dawid, 2003)

Niedziela, 16 października godz. 20.10
Poor-Land (reż.: Filip Marczewski)

Poniedziałek, 17 października godz. 21.00
March of the Living (reż.: Grzegorz Linkowski, 2003);
Po projekcji spotkanie z reżyserem.

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: