Ikony Fridy Kahlo

Frida Kahlo należy już do panteonu XX-wiecznej sztuki. Bardziej staromodni krytycy mogą się spierać co do jej sztuki, a nawet zarzucać jej naiwność i amatorstwo, ale ona sama urosła do pozycji gwiazdy masowej kultury. Jej obrazy kolekcjonuje sama Madonna Jeden ze swoich „Autoportretów” Fridy wypożyczyła zresztą na obecną wystawę.
O życiu i dziełach  Kahlo piszą nie tylko pisma dla koneserów, ale i popularne magazyny. Dużym powodzeniem cieszył się i film poświęcony jej życiu, nakręcony kilka lat temu Więc skąd ta popularność?

Nowych sław wciąż w sztuce trzeba. Najgorsza jest nuda. Część z tych nowych to młodzi artyści, ale są i odkrycia wśród starych. Feministki na przykład już od ćwierć wielu przypominają, ze zawód artysty nigdy nie był zarezerwowany wyłącznie dla mężczyzn i dopominają o miejsce dla artystek – kobiet.
Frida Kahlo stała się czołowym uosobieniem takiej walczącej o miejsce dla siebie i swej sztuki malarki. Na światowa skalę stała się sławna pod koniec lat 70-tych, kiedy zwrócono nagle uwagę, że w sporej grupie wspaniałych i pięknych dziewczyn, jakie kręciły się wokół zawsze zainteresowanych seksem surrealistów, wiele było takich które i same uprawiały sztukę. Sytuacja Fridy była trochę podobna.

I ona związała się ze sławnym artystą. Był nim poznany przez nią w roku 1928 Diego Rivierą, paryski kolega Picassa. Po powrocie do Meksyku zrewolucjonizował on tamtejszą sztukę monumentalnymi freskami „muralami” – głoszącymi hasła społecznej przemiany zaszczepione w Meksyku jeszcze przez tutejszą rewolucję 1910 roku.
O dwadzieścia lat młodsza od Diega 21 letnia Frida dzieliła jego komunistyczne ideały i pasję dla sztuki, ale też ambitnie walczyła, aby nie pozostać wyłącznie w jego cieniu. Do tej walki o samą siebie, o miłość bliskiej osoby, ale i swą niezależność (wychodzi za niego, rozwodzi się i znowu się żenią), dochodził jeszcze inny unikalny aspekt jej sztuki i życia.
To walka z własnym ciałem, pełna bólu i cierpienia walka o przeżycie. Ta młoda, zdolna i ładna dziewczyna z bogatego domu jeszcze w dzieciństwie przechodzi chorobę Heinego Medina. Później ulega jeszcze strasznemu wypadkowi, który uczyni niej kalekę w stalowym gorsecie. Autobus którym Frida wraca ze szkoły zderza się z tramwajem. W trzech miejscach łamie jej kręgosłup, miażdży kości prawej nogi, obojczyk, żebra i biodro. Cudem wraca do życia, ale cierpienie nigdy jej nie opuszcza.

Śmierć, która była tak blisko i która jako temat powraca na obrazach jeszcze bardziej intensyfikuje jej głód życia.
Tragicznemu wypadkowi zawdzięczamy w pewnym sensie i jej niezwykła sztukę. Kahlo nie kończyła artystycznych szkól. Chciała studiować medycynę, a rysunek i malowanie były początkowo tylko formą szpitalnej rekonwalescencji. Tę amatorską naiwność widać w najwcześniejszych, szpitalnych rysunkach wystawy. Nikomu to chyba nie przeszkadza. Publiczność nie przychodzi tu szukać technicznej perfekcji. Do każdego przemawia raczej walka o samą siebie, ambicja i uparte trwanie przy życiu.
Spotkanie z Riberą dodaje nowy aspekt jej sztuce.

Naiwność staje się świadomym wyborem i częścią przesłania. Kahlo przestaje naśladować włoskich mistrzów, czy paryską awangardę. Nawiązuje do tego co swojskie, co meksykańskie – do sztuki prekolumbijskiej, do gadatliwości wotywnych kościelnych obrazów, wizerunków świętych i sztuki ludowej. Stąd mocne żywe kolory jej obrazów, stąd symbole, stąd stroje z Tihuany w których się portretuje i fotografuje. Wszelkimi sposobami świadomie przez tę sztukę i siebie konstruuje, stwarza jak mityczną ikonę; gra na co dzień w swym życiu i sztuce swą wolność i niezależność.
Ostatecznie zatriumfuje, a swą walką może być chyba przykładem dla każdego

Andrzej Maria Borkowski

****************************

Frida Kahlo
Tylko do 9 października
Bilety £10/£8 ulgowe
Tate Modern Bankside, London SE1 (metro: Blackfriars albo Southwark) otwarte codziennie 10.00-18.00, w piątki, soboty i niedziele do 10.00

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: