Uszlachetniający Polacy

Katowanego i krytykowanego przez historyków, przesiewanego przez sito ofiar, klęski i bohaterstwa. Aż ucichnie szum analiz, tendencyjnych ocen, uporczywej propagandy, tłumionej z czasem przez dojrzewającą legendę. Legendę na społeczne życzenie. Tak było z Powstaniem Warszawskim. Społeczeństwo tej legendy chciało. Życzenie spełnił Lech Kaczyński. Nadał tej legendzie narodowy status, organizując w Warszawie przypomnienie powstania w niezwykłych obchodach jego 60-lecia. Przypomnienie jego chwały w klęsce. I trzeba było aż pół wieku z okładem, na zwycięstwo legendy nad historycznymi analizami. Analizy odchodzą z czasem na strony historycznych dysertacji. Stają się pożywką dla badaczy historii. A legendy pożywką dla narodu.

Teraz odbyło się utrwalanie legendy „Solidarności”. W równie hucznych obchodach. Dlaczego teraz, a nie wcześniej, skoro mamy niepodległość? A zawdzięczamy ją „Solidarności”. Czy dlatego, jak sądzi Anne Applebaum, że polska niepodległość wynurza się podobno z gospodarczego kryzysu? Czy też dlatego, że ta legenda staje się narodowi teraz potrzebna.? Że przeszła przez sito zarzutów, krytyk, negacji, pretensji? Że z perspektywy czasu wychodzi zwycięsko, mimo wciąż uporczywych małodusznych i ambicjonalnych emocji niektórych jej wybitnych działaczy? Może jeszcze nie rozumieją, że ta legenda zaczyna żyć własnym życiem. Że mimo krytyk, przejdzie z Wałęsą do historii. Lech Wałęsa powiedział podczas koncertu w Gdańsku: „Bawcie się i cieszcie, bo mamy niepodległość!” Bo nie obchodzimy rocznicy klęski, jak zwykle, tylko rocznicę zwycięstwa. Czy bez tych klęsk, takie zwycięstwo byłoby możliwe? Nie wiem. Bo to jest zwycięstwo ducha, mimo startu z pozycji chleba i mięsa. Choć kotlet schabowy nie schodził z ust niektórych, w komentarzach niby groch z kapustą. Trudno się było oderwać od telewizyjnych transmisji i przekazów, opanować wzruszenie, podziw i dumę. Podziw dla tych, którzy mimo wszystko dopięli swego. Przez lata starałam się jakoś zrozumieć Jaruzelskiego. Jak Adam Michnik, obiektywnie oceniać tamte czasy i okoliczności. Ale mi przeszło. W legendzie „Solidarności” Jaruzelski odegrał rolę sowieckiego paputczyka. Legendy redukują jednych do zdrajców, a z innych robią bohaterów. Nie ma w nich miejsca na obiektywizm. Jak się musieli czuć ci, trzymający kurczowo władzę za komuny? Broniący jej krwawymi represjami, patrząc na ten tryumfalny pochód „Solidarności” ku historii. Dobrze im tak, i tyle. Jeśli naród w nadchodzących wyborach nie zmiecie ich z politycznej sceny, to zmiecie ich czas, bo ich czas już minął.

Doczekaliśmy się też właściwej oceny roli „Solidarności” w obaleniu komuny w mediach brytyjskich, głównie w dziennikach. Daily Telegraph zatytułował swój artykuł redakcyjny z okazji rocznicy „Our debt to the Poles”. Pewnie chodzi o budowlańców i sprzątaczki, pomyślałam. Czytam i oczom nie wierzę! Czytam, że to „Solidarność” rozpoczęła proces obalania sowieckiej komuny. Ten wnikliwy artykuł potępiający peerelowskich aparatczyków i dwulicowych ideologów broniących swoich pozycji, kończy się słowami: „Odzyskując niepodległość, Polacy uszlachetnili wszystkie narody i ludzi”. Żadne inne pismo brytyjskie aż tak emocjonalnie o Polakach nie napisało. A powtarzam ten cytat, bo w naszym „Dzienniku” z 5 bm. nieco go zmieniono. Napisano, że „Odzyskanie przez Polaków niepodległości, wzbogaciło nas wszystkich”. Za pozwoleniem! Daily Telegraph napisał „ennobled”, co znaczy uszlachetniać. Nie napisał „enriched”, co by znaczyło wzbogacać. Może się i czepiam, jak p. Hebda w listach do redakcji, ale „Solidarność” okazała się w swojej – z ducha – szlachetności zaraźliwa. Co do wzbogacania są pewne wątpliwości. Telegraph użył odpowiedniego słowa. Moja euforia z powodu tej laurki nieco osłabła. Bo właśnie czytam w artykule redakcyjnym w tej samej gazecie (5 bm), że dwóch Brytyjczyków też nas uszlachetnia. A to dlatego, że zamierzają przepłynąć łodzią Atlantyk, jak ich Pan Bóg stworzył, na golasa. Wspaniały to będzie wyczyn, pisze Daily Telegraph. Artykuł o podobnych ekscentrycznych wyczynach, bez większego dla ludzkości znaczenia, kończy się słowami: In transcending their animal instincts, they elevate and ennoble us”. Gdyby stoczniowcy strajkowali na golasa i bosaka. D. Tel. oniemiałby pewnie z wrażenia. Co by wtedy o Polakach napisał? W tym kraju ekscentryczność i brawura, są widać równe patriotycznym zrywem.

I gdzieś na dnie anglosaskiej świadomości, Polacy to jednak ekscentrycy! Uszlachetniający, jak by nie było.

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: