Solidarni filmowcy

– Byłem szczerze usatysfakcjonowany, ale reakcja na ten film tu, w kraju, była najważniejsza, zwłaszcza kiedy projekcje „Człowieka z żelaza” rozpoczynały się w kinie o 6 rano, albo w Gdyni, kiedy sala w kinie wstała i odśpiewała „Jeszcze Polska” – rozumiałem, że mój film jest nie tylko relacją z tych dni, ale je współtworzy.
Nie cofnął się Pan przed ryzykiem artystycznym, jaki niósł temat świeżych wydarzeń i w iście szaleńczym tempie ukończył Pan film przed wprowadzeniem stanu wojennego. „Człowiek z żelaza” był prawdziwym wydarzeniem na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, gdzie jednogłośnie nagrodzono go „Złotą Palmą”. Propaganda PRL-u werdykt jury nazwała zaś akcją czysto polityczną...
– To jasne, że w PRL-u robiono, co można, aby zepchnąć ten film z ekranów. Otrzymałem aż 21 postulatów (zupełnie jak te, napisane przez stoczniowców) mówiących o scenach i dialogach, które trzeba wyciąć z filmu.
Realizując ten film, przeczuwał Pan jak ważny będzie on dla milionów Polaków?
– Tak, gdyż film powstawał wśród wydarzeń historycznych, towarzyszył im. Co ważne, miałem świadomość, że to będzie tylko krótka chwila i trzeba nie tylko zdążyć, ale i pokazać ten film.
Po wprowadzeniu stanu wojennego wielu naszych rodaków musiało opuścić kraj. Wielu z nich osiadło tu, w Wielkiej Brytanii. W latach 80. pracował Pan głównie poza granicami kraju. Czy dopuszczał Pan wówczas myśl, żeby na stałe wyjechać z Polski?
– Nie, nie myślałem o tym. Moim tematem były polskie sprawy, o których nie można było zrobić filmu za granicą, w obcym języku.
Podobno po obejrzeniu „Człowieka z żelaza” Lech Wałęsa napisał do Pana list z propozycją nakręcenia kolejnego filmu: „Człowiek z nadziei”. Dlaczego nie doszło do realizacji tego obrazu?
– Tak. Przysłał mi taki urodzinowy telegram. Na 25. rocznicę Sierpnia zostanie pokazany w kinach i TV pełnometrażowy film złożony z 13 epizodów. Mój, ostatni odpowiada właśnie na Pana pytanie.
Jest Pan pomysłodawcą projektu filmowego pod wspólną nazwą „Solidarność”. Trzynastu wybitnych polskich filmowców upamiętni wydarzenia sierpniowe z 1980 roku. Jaki to będzie film?
– Myślę, że ten film potwierdzi przede wszystkim stosunek nas, polskich filmowców, do „Solidarności” – wielkiego ruchu społecznego, w którym polskie kino brało czynny udział. Teraz, 25 lat po tamtych wydarzeniach, przypominamy czym wtedy były i czym są dziś, po latach.
Pańska część tego projektu ma być powrotem do „Człowieka z żelaza”. Przed kamerą ponownie staną Krystyna Janda i Jerzy Radziwiłowicz. Podobno i tym razem ma im towarzyszyć Lech Wałęsa?
– Tak, to prawda. Ta rozmowa już została zarejestrowana w jednym z kin Gdańska, zmontowana i włączona do reszty filmu. Janda i Radziwiłowicz byli tu nieodzowni nie tylko jako świadkowie tamtych dni, ale też młodzi ludzie, których „Solidarność” obudziła do świadomego, obywatelskiego życia.
Jest Pan nie tylko reżyserem filmowym i teatralnym, scenarzystą i scenografem, ale także pedagogiem. W swojej Mistrzowskiej Szkole Reżyserii spotyka Pan uzdolnionych, młodych ludzi, którzy – tak jak i Pan – chcą uprawiać ten trudny i odpowiedzialny zawód. Jak oni patrzą na dzisiejszą Polskę?
– Krytycznie. To prawda, często nie odróżniają przyczyn od skutków, np. postrzegają ruiny Stoczni im. Lenina, jako klęskę „Solidarności”, zamiast widzieć w tym upadek ZSRR i jego przemysłu zbrojeniowego, którego była częścią bardzo aktywną częścią i z upadkiem znienawidzonego kolosa nie bardzo nadawała się do konkurowania z innymi europejskimi stoczniami.
Coraz więcej tych młodych i wykształconych ludzi wyjeżdża z kraju nie tylko w poszukiwaniu pracy, ale i tak zwanej normalności. Nie martwi to Pana?
– Nie, gdyż będą też wracać. Dawniej, w PRL-u była to droga w jedną stronę, gdyż wyjeżdżając i zostając za granicą traciło się paszport. Dziś te wyjazdy mogą przyczynić się do ucywilizowania Polaków, do przyuczenia Polaków do solidnej pracy, gdyż PRL zdemoralizował nas pod tym względem bardzo skutecznie.

________________________
Andrzej Wajda – Urodził się 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów. Współtwórca polskiej szkoły filmowej. W latach 1946-49 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w 1953 roku ukończył PWSF w Łodzi. Jako reżyser filmowy zadebiutował w 1955 roku filmem „Pokolenie”. Cztery lata później wyreżyserował pierwszy spektakl teatralny Michaela Gazzo „Kapelusz pełen deszczu” w Teatrze Wybrzeże. W latach 1972-83 kierował Zespołem Filmowym „X”, a w latach 1989-90 był dyrektorem Teatru Powszechnego w Warszawie. Był też prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1973-83) i senatorem RP (1989-91). Jest doktorem honoris causa kilku uniwersytetów, m.in. w Waszyngtonie, Bolonii, Krakowie i Brukseli.

Otrzymał wiele nagród krajowych i zagranicznych, w tym francuską Legię Honorową. Jego filmy były trzykrotnie nominowane do Oscara („Panny z Wilka”, „Ziemia obiecana”, „Człowiek z żelaza”). Otrzymał Złotą Palmę w Cannes (za „Człowieka z żelaza”), Srebrną Palmę w Cannes (za „Kanał”), Srebrną Muszlę w San Sebastian (za „Wesele”), francuskiego Cezara (za „Dantona”). Jest również laureatem nagród za całokształt twórczości: berlińskiego Srebrnego Niedźwiedzia oraz Złotego Lwa w Wenecji. Jest także laureatem nagród na festiwalach w Berlinie, Cartagenie, Valladolid, Avellino, Belgradzie, Moskwie i Gdańsku.

26 marca 2000 odebrał z rąk Jane Fondy Oscara za całokształt twórczości.

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: