Wiadomości

Goniec

14/12/2004 12:06:12

Rycerz Ryszard Kaczorowski

26 listopada Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent Polski na uchodźstwie obchodzi 85 urodziny.

Prezydent Ryszard Kaczorowski 10 listopada, w przeddzień Święta Niepodległości odebrał z rąk brytyjskiego ministra spraw zagranicznych Jacka Strawa dyplom nadania mu Krzyża Wielkiego Orderu św. Michała i św. Jerzego. Sam order, którego angielska nazwa brzmi „The Most Distinguished Order of St Michael and St George”, został wręczony prezydentowi przez królową Elżbietę II w maju br. w czasie oficjalnej wizyty prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego.
Odznaczenie to, ustanowione w 1818 r. przez księcia regenta, późniejszego króla Jerzego IV, przyznawane jest za szczególne zasługi odniesione w służbie dyplomatycznej lub dla zagranicznych interesów Wielkiej Brytanii. Ryszard Kaczorowski otrzymał je za wkład w rozwój kontaktów polsko-brytyjskich oraz wyjątkowe zasługi dla społeczności polskiej mieszkającej w Wielkiej Brytanii. Komentując to wyróżnienie, Jack Straw powiedział: „Ryszard Kaczorowski przyczynił się do tego, że stosunki między Wielką Brytanią a mieszkającymi tu Polakami układają się tak znakomicie”.
Ryszard Kaczorowski urodził się 26 listopada 1919 r. w Białymstoku. Skończył więc właśnie 85 lat. Od wczesnej młodości należał do Związku Harcerstwa Polskiego. W sierpniu 1939 r. pełnił funkcję zastępcy komendanta Pogotowia Harcerskiego w Białymstoku. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. jego rodzice zostali wywiezieni do Kazachstanu, skąd wrócili do Polski dopiero w 1956 r.
Od początku okupacji sowieckiej Ryszard Kaczorowski należał do ruchu oporu. Działał w tajnym hufcu, który w listopadzie 1940 r. wszedł w skład Szarych Szeregów. W lipcu 1940 r. został aresztowany przez NKWD i po dwudniowym procesie 1 lutego 1941 r. skazany na karę śmierci przez Najwyższy Sąd Białoruskiej Republiki Sowieckiej. Po stu dniach pobytu w celi śmierci otrzymał zmianę wyroku na 10 lat łagrów i zesłanie na Kołymę, gdzie pracował w kopalni złota. Ta ciężka, ponad ludzkie siły praca, od świtu do zmierzchu, obliczona na wyniszczenie fizyczne człowieka, skończyła się dzięki tzw. stalinowskiej amnestii w 1941 r. Wtedy właśnie tysiące Polaków przebywających w łagrach odzyskało wolność. Wiosną 1942 r. Kaczorowski wstąpił do Armii Polskiej dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. To w niej - ewakuowany do Persji, a potem do Iraku - ukończył szkolenie łącznościowca i jako żołnierz batalionu łączności 3 Dywizji Strzelców Karpackich 2 Korpusu Polskiego brał udział w kampanii włoskiej, walcząc m.in. w bitwie o Monte Cassino.
Jak wielu innych żołnierzy, nie wrócił do Polski i wraz z większością 2 Korpusu osiedlił się w Wielkiej Brytanii. W 1947 r. uzyskał świadectwo dojrzałości w liceum 3 Dywizji Strzelców Karpackich, a potem skończył Szkołę Handlu Zagranicznego. Od 1949 r. był członkiem Głównej Kwatery Harcerzy. W latach 1955-1967 pełnił funkcję Naczelnika Harcerzy, a od 1967 r. - przewodniczącego ZHP poza granicami kraju. Działał też w Zarządzie Głównym Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, w zarządzie Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, w Radzie POSK, Polskiej Macierzy Szkolnej i w Radzie Koordynacyjnej Polonii Wolnego Świata. Na dobre rozpoczął swą działalność po przejściu na emeryturę w 1986 r.
Zmieniająca się pod koniec lat 80-tych sytuacja w kraju, a przede wszystkim zakończenie rozmów Okrągłego Stołu, otwierały drogę do demokracji. Ryszard Kaczorowski nigdy jednak nie przypuszczał, że przyjdzie mu odegrać dziejową rolę. Wszystko zmieniło się nagle 19 lipca 1989 r. Tego dnia w Sejmie jednym głosem przewagi prezydentem PRL wybrany został gen. Władysław Jaruzelski.
Prezydent Kaczorowski pełnił swoją funkcję przez rok, pięć miesięcy i pięć dni. Insygnia władzy, pieczęcie i oryginał Konsytucji Kwietniowej z 1935 r. przekazał „wybranemu w wyborach wolnych i bez nacisków zewnętrznych najgodniejszemu z Polaków”. Takiego sformułowania użył w swoim orędziu prezydent Władysław Raczkiewicz, gdy po cofnięciu uznania rządowi polskiemu w Londynie postanowił kontynuować swą misję. Oświadczenie to przez ponad czterdzieści lat powtarzali wszyscy jego następcy.
Mimo podeszłego wieku Ryszard Kaczorowski często odwiedza kraj, gdzie spotyka się z różnymi środowiskami, a zwłaszcza z młodzieżą. Opowiada jej o czasach, gdy siedziba władz Polski znajdowała się w Londynie i tam urzędował legalny, choć nie uznawany przez świat prezydent Rzeczpospolitej. - Świadomość naszego istnienia – mówi – a tym bardziej działalności, jest bardzo mała. W czasie odwiedzin w kraju mam okazję publicznie przedstawiać to, co robiliśmy, i skąd wzięliśmy się na Zachodzie. Wszelkie dowody uznania dla mnie traktuję jako hołd dla całej emigracji. Utwierdził mnie w tym papież Jan Paweł II. Kiedy 5 czerwca 1989 r. Ojciec Święty wylądował w moim rodzinnym Białymstoku i przedstawiono mu moją osobę, zwrócił się do mnie ze słowami: „Proszę przekazać rządowi w Londynie podziękowanie za przechowywanie suwerenności Rzeczpospolitej”.
Ryszard Kaczorowski jest kawalerem Orderu Orła Białego, Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Krzyża Franciszkańskiego, Krzyża Armii Krajowej oraz Krzyża Monte Cassino. W uznaniu zasług dla niepodległości Polski papież odznaczył go Wielkim Krzyżem Orderu Piano. Do tych tytułów może dziś dodać ten nadany mu przez królową Elżbietę II. Nadanie tak wysokiego odznaczenia przez Brytyjczyków to dowód zmiany nastawienia wobec władz polskich na uchodźstwie. Jeszcze kilka lat temu pisano o tym jedynie w formie dziennikarskich ciekawostek.
Stając się Rycerzem Wielkiego Krzyża, prezydent Kaczorowski mógłby używać szlacheckiego tytułu sir. Pod jednym wszakże warunkiem: musiałby posiadać obywatelstwo brytyjskie. To godne odnotowania: Ryszard Kaczorowski nigdy się o nie starał się. Pierwszy w swoim życiu paszport (przed wojną nie był w posiadaniu tego dokumentu) otrzymał dopiero w Trzeciej Rzeczpospolitej.

Katarzyna Bzowska