Wiadomości

Tu i Teraz

14/05/2004 12:06:46

Rozszerzenie UE i kontrola handlu bronią nie idą w parze

Nieskuteczny system kontroli handlu bronią obowiązujący w krajach Piętnastki, będzie jeszcze trudnej uszczelnić po rozszerzeniu UE - twierdzi Amnesty International (AI) w opublikowanym w piątek raporcie "Naruszanie Globalnego Bezpieczeństwa: Eksport broni z Unii Europejskiej" (Undermining Global Security: The European Union's Arms Exports).

Państwa postkomunistyczne, zwłaszcza Polska, Czechy i Słowacja, w przeszłości sprzedawały broń do krajów, w których były konflikty zbrojne, w których stosowano represje na tle politycznym lub etnicznym. Będą w związku z tym przeciwne ulepszeniu obecnych, nieskutecznych zasad.

Rozszerzenie oznacza, iż ranga UE jako globalnego eksportera broni znacznie się zwiększy. Europejski przemysł zbrojeniowy niemal dorównuje amerykańskiemu. Amnesty International ocenia, że w UE jest łącznie 400 zakładów przemysłu zbrojeniowego, z czego w Polsce 22. Spośród nowoprzyjętych do UE krajów najwięcej zakładów zbrojeniowych mają Czechy - 26.

"Biorąc pod uwagę nieefektywne wewnątrzunijne regulacje dotyczące handlu bronią, dużą liczbę krajów przyjętych do UE w tym samym czasie i fakt, iż w niektórych z nich system kontroli eksportu broni jest niewystarczający, można uznać, że wzrosło ryzyko rozwodnienia interpretacji i stosowania unijnych mechanizmów kontrolnych w przyszłości" - czytamy w raporcie.

Nowi członkowie UE zobowiązani są stosować kodeks postępowania przyjęty przez UE w 1998 roku. Zakazuje on m.in. "eksportu sprzętu, jeśli mógłby on zostać wykorzystany w działaniach represyjnych wewnątrz kraju, agresji przeciwko innemu krajowi, lub przyczynić się do regionalnej destabilizacji".

W 2003 roku UE zapowiedziała, że przeanalizuje na nowo kodeks.

Amnesty International jest przekonana, że rewizja kodeksu okaże się mydleniem oczu i pozostawi furtki zezwalające na eksport broni do krajów, w których trwają konflikty zbrojne i łamane są prawa człowieka. Organizacja sądzi, że nowe kraje członkowskie będą obstawały przy luźnej interpretacji kodeksu.

Raport oskarża Polskę o dostarczanie broni do Jemenu, który znany jest, że odsprzedaje ją dalej, a Słowację o dostarczanie ciężkiej broni do Angoli i Liberii - w tym drugim przypadku wbrew sankcjom ONZ.

AI krytykuje też Niemcy, Francję, Włochy, Szwecję i Wielką Brytanię, które do spółki kontrolują jedną trzecią globalnego handlu bronią i także w przeszłości angażowały się w podejrzane transakcje.