Były ambasador USA w Polsce o rozmowach Okrągłego Stołu

"Był to triumf idei pokojowej zmiany systemu, osiągniętej dzięki serii błyskotliwych politycznych manewrów, przeprowadzonych przez Solidarność. Zmiana ustroju w Polsce zapoczątkowała wtedy analogiczne zmiany w całej Europie Wschodniej. Zasługą Polski są wszystkie wydarzenia w Europie w 1989 roku. Polacy podjęli ryzyko i przez cały ten czas wykazali właściwą ocenę sytuacji" - powiedział ambasador Davis w rozmowie z PAP.

Podkreślił rolę Lecha Wałęsy w usunięciu komunistycznego reżimu.

"To on podjął ostateczną decyzję przejęcia rządu, zauważając, że dwie małe partie (SD i ZSL) są gotowe przejść na drugą stronę barykady. Przyśpieszył tym samym cały proces. W Solidarności przeważał wtedy pogląd, że należy poczekać rok-dwa lata, przejąć najpierw kontrolę nad parlamentem, i ewentualnie potem dopiero objąć rząd po następnych wyborach. Wałęsa postanowił inaczej i podjął w ten sposób duże ryzyko. Nie wiadomo było, jaka będzie reakcja Sowietów i samego reżimu" - powiedział ambasador.

"W moich ówczesnych telegramach do Waszyngtonu zwracałem uwagę na wielką niepewność we wszystkich kręgach politycznych. Większość uważała, że Gorbaczow nie zechce interweniować militarnie. Konsultowaliśmy się z naszą ambasadą w Moskwie i oni uważali, że w sumie Kreml prawdopodobnie nie miał wtedy ochoty na interwencję wojskową. Obawialiśmy się jednak, czy Gorbaczow utrzyma się przy władzy" - oświadczył Davis.

"Amerykańska administracja nie naciskała na Solidarność" - podkreślił ambasador. "Solidarność podejmowała decyzje sama".

Zapytany, czy jego zdaniem kompromis zawarty w wyniku rozmów Okrągłego Stołu nie szedł zbyt daleko w kierunku zabezpieczenia interesów komunistycznej nomenklatury, Davis odpowiedział przecząco.

"Należy porównać koszty tego kompromisu z tym, jakie byłyby koszty wyeliminowania komunistów. Nie przyjęliby oni tego lekko. Sukces procesu Okrągłego Stołu polegał m.in. na tym, że komunistom oferowano pewną rolę w nowym społeczeństwie. Gdyby zostali zupełnie z niego wykluczeni, mogliby nie współpracować przy transformacji. Mogłoby dojść do przemocy. Koszt przemocy jest niezwykle wysoki, jak to wielokrotnie widzieliśmy w historii" - oświadczył amb. Davis.

Podsumowując, Davis podkreślił, że 15 lat temu nikt nie przewidywał tak szybkiego tempa transformacji w Polsce i w całym regionie.

"Nikt nie wyobrażał sobie, że tak szybko może powstać w Polsce wielopartyjna demokracja. Osiągnięto polityczny cud, na którym ogromnie skorzystał cały świat. Polska jest dziś w NATO, wkrótce będzie w Unii Europejskiej. Wszystkie problemy bezpieczeństwa, z którymi borykała się w poprzednim stuleciu, znikły. Polska jest dziś normalnym krajem z normalnymi problemami" - powiedział ambasador.

wyślij znajomemu

Dodaj artykuł do: